فاطمه تقی پور
به اشتراک‌گذاری تصاویر کودکان در شبکه‌های اجتماعی تا چه حد میتواند کودکان را در معرض خطر و آسیب قرار دهد؟
این روزها بسیاری از پدر و مادرها داستان‌ها، عکس‌ها و فیلم‌هایی از فعالیت‌های روزمره فرزندان خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند، چون به وجود چنین فرزند یا خانواده‌ای افتخار می‌کنند و مایل‌اند این حس را با اقوام و دوستان خود به اشتراک بگذارند.
رسانه‌های اجتماعی برای مشاوره گرفتن از آدمها و همچنین کاهش احساس تنهایی آن‌قدرها مفید نیستند و برای والدین نیز می‌توانند چالش‌برانگیز باشند. به‌عنوان یک والد، درک اشتیاق به اشتراک گذاشتن آنچه در تربیت کودک تجربه می‌کنیم، آسان است؛ اما به اشتراک‌گذاری تصاویر کودکان در شبکه‌های اجتماعی تا چه حد میتواند کودکان را در معرض خطر و آسیب قرار دهد؟
این مقاله به پنج روش نه‌چندان آشکار برای انتشار و به اشتراک‌گذاری اطلاعات کودکان در شبکه‌های اجتماعی که ممکن است به‌صورت بالقوه به آن‌ها آسیب برساند و همچنین سؤالاتی که والدین باید قبل از فشار دکمه «انتشار» از خود بپرسند، می‌پردازد.
یک. اشتراک‌گذاری تصاویر کودکان در شبکه‌های اجتماعی میتواند حریم شخصی کودک را نقض کند
نقض حریم شخصی کودکان در حالی اتفاق می‌افتد که آن‌ها در مورد مطالبی که والدین در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند، فکر نکرده و اطلاعی نداشته باشند، اما ممکن است با بزرگ‌تر شدن آن‌ها این رویه ثابت باقی نماند و کودک نسبت به عکس/فیلم/اطلاعاتی که از او منتشرشده، احساس بد و ناخوشایندی داشته باشد.
به گزارش وب‌سایت کامن‌سنس مدیا[1] کودکان در حدود پنج‌سالگی به‌عنوان یک شخص حقیقی شروع به شناخت خود، احساسات و نیز چگونگی درک جهان پیرامونشان می‌کنند، بنابراین حریم خصوصی آن‌ها در این سن بیشتر باعث نگرانی میشود.
کودکان ممکن است نسبت به محتوایی که والدین از آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند احساس شرم و خجالت کنند، مخصوصاً زمانی که این مطالب در مورد ماجراها و داستان‌های دوران کودکی و عکسهای خنده‌دار یا چالش‌های رفتاری و دوران رشد آن‌ها باشد. علاوه بر این‌ها، به اشتراک گذاشتن نوع محتوای اشتباه در شبکه‌های اجتماعی باعث میشود کودکان احساس کنند مالکیتی بر بدن خود یا ارزش‌های خود را ندارند.
در حقیقت کودکان فرصت و حتی درک درستی ندارند تا با والدین خود هنگام انتشار عکسهای استحمام یا سایر عکسهای حساس در شبکه‌های اجتماعی مخالفت کنند. آن‌ها همچنین در هر پیام سیاسی، اجتماعی و یا تبلیغاتی كه والدینشان بر آن‌ها فشار می‌آورند که به زبان بیاورند، حرفی از خودشان برای گفتن ندارند. به‌عنوان‌مثال: وقتی برخی از کودکان در بزرگسالی به عکسهای خود نگاه می‌کنند که مثلاً در انتخابات ریاست جمهوری نمادها، پرچم و پلاکاردی را با خود حمل می‌کنند یا تی‌شرت‌های تبلیغاتی بر تن دارند، چه احساسی خواهند داشت؟ احساس کودکان در مورد سوءاستفاده از آن‌ها به‌عنوان اعلامیه‌های سیاسی یا تبلیغاتی در صفحات فیسبوک و اینستاگرام والدینشان چیست؟
دو. مطالب شما در شبکه‌های اجتماعی ممکن است برای زورگویی و آزار استفاده شود
والدین باید نسبت به چگونگی واکنش دیگران در مورد مطالبی که آن‌ها از فرزندانشان در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند، نگران و حساس باشند. به هراندازه که کودک شما به عکسهای قدیمی و ماجراهایی که از او در شبکه‌های مجازی منتشر کرده‌اید، اهمیت بدهد، به همان اندازه دیگران می‌توانند از این اطلاعات برای تمسخر، توهین، اذیت و آزار و حتی زورگویی کودک شما حتی در بزرگسالی استفاده کنند.
هیچ‌چیز مانع از آن نیست که دوستان یا هم‌سن‌وسالان کودک شما به عکسی که برای او خجالت‌آور است [از طریق صفحات مجازی شما] دسترسی پیدا کنند و آن را درجاهای مختلف بازنشر کنند. در نظر بگیرید چه گرفتاری و مشکلاتی ممکن است با این اشتراک‌گذاری به وجود بیاید؟ طولی نخواهد کشید که یک عکس از یک شوخی خانوادگی به منبعی برای شایعه‌سازی و دست انداختن فرزند شما مثلاً در مدرسه یا بین دوستانش تبدیل میشود.
پتانسیل آزار و اذیت تنها به افرادی که آن‌ها را می‌شناسید محدود نمی‌شود. برای اینکه به شخصیت بی‌رحمانه افراد در پشت اکانت‌های ناشناس در اینترنت دست پیدا کنید، کافی است به کامنت‌ها و نظرات آن‌ها مثلاً در زیر فیلم‌های یوتیوب یا دیگر پلتفرم‌های مجازی که مخصوص اشتراک‌گذاری فیلم و عکس است، نگاهی بیندازید. اگر کودک ببیند که مخاطبان شبکه‌های اجتماعی شما نسبت به مطالبی که منتشر می‌کنید واکنش خوبی نشان نمیدهند، چه فکری می‌کنند و چه احساسی خواهند داشت؟
سه. پیام‌رسانی در شبکه‌های اجتماعی میتواند بر آینده کودک شما تأثیر بگذارد
کنترل اطلاعات به‌محض اینکه به‌صورت آنلاین در دسترس قرار گرفتند – اگر غیرممکن نباشد - بسیار دشوار است. شما نمی‌توانید مانع از گرفتن اسکرین‌شات یا کپی‌برداری از مطالبتان توسط دیگران و انتشار بیش‌ازحد آن‌ها به روش‌های مختلف شوید. امکان دارد حتی باوجود اینکه مطالب از پروفایل/صفحات شبکه‌های اجتماعی شما حذف شوند، همچنان در وبسایت‌های بایگانی داده‌های اینترنت یا سرورهای رسانه‌های اجتماعی باقی بمانند. با توجه به این نکته، باید در نظر بگیرید که عکس‌ها و استوری‌های شما چه تأثیری بر کودک شما حتی در بزرگسالی دارد.
استیسی استاینبرگ، مدیر همكار مركز كودكان و خانواده‌ها در دانشكده حقوق دانشگاه لِوین فلوریدا دراین‌باره می‌گوید: «واقعیت این است که اطلاعات به اشتراک گذاشته‌شده توسط والدین میتواند توسط الگوریتم‌های جست‌وجوی گوگل برای سال‌های طولانی در دسترس باشد و ما نمی‌دانیم وقتی فرزندانمان بزرگ‌تر می‌شوند، چه انگیزه و اهدافی خواهند داشت.»(آیا با اهداف آن‌ها هم‌خوانی دارد؟)
یکی از روش‌های معمول در دنیای امروز که کارفرمایان برای تحقیق و یافتن اطلاعات در مورد کارکنان و افرادی که می‌خواهند استخدام کنند، جست‌وجو در اینترنت و شبکه‌های مجازی است. والدین باید به این فکر کنند که کارفرمایان بالقوه چگونه ممکن است به پیدا کردن برخی از لحظات حساس کودکی در شبکه‌های اجتماعی واکنش نشان دهند. والدین همچنین از اینکه دریابند مطالب به اشتراک گذاشته‌شده توسط آن‌ها در آینده بر زندگی فرزندشان که تصمیم می‌گیرد شغل دولتی یا زندگی عمومی‌تری داشته باشد، تأثیرگذار خواهد بود. شگفت‌زده می‌شوند.
چهار. اشتراک‌گذاری مطالب کودکان و خطر آدمربایی دیجیتال
آدمربایی دیجیتالی نوعی سرقت هویت است. این اتفاق زمانی می‌افتد که شخصی در شبکه‌های اجتماعی از تصاویر کودک شما کپی می‌گیرد و با نام و هویت جدید از تصاویر دوباره استفاده کرده و اغلب با ادعاهای دروغین کودک را به‌عنوان فرزند خود معرفی می‌کند. در سال‌های اخیر نمونه‌های بیشماری از این آدمربایی دیجیتالی وجود داشته است، ازجمله حادثه سال ۲۰۱۵ که فردی ناشناس از صفحه فیسبوک یک مادر بلاگر، عکس نوزاد پسر ۱۸ ماهه‌اش را برداشت و آن را در پروفایل فیسبوک خود با نام و هویت پسر خودش بازنشر کرد.
عکسهای کودک شما همچنین میتواند برای «نقش‌آفرینی کودک» ربوده شود. اگر با اصطلاح «نقش‌آفرینی کودک آشنا نیستید» می‌توانید هشتگ‌های #BabyRP, #AdoptionRP, #KidRP را در شبکه‌های اجتماعی مختلف مانند اینستاگرام و فیسبوک جستجو کنید. این هشتگ‌ها اشاره به دزدیدن عکس و هویت کودکان و جعل شخصیت توسط افراد دیگر برای آن‌ها دارد. کار بازیگران نقش کودک در شبکه‌های اجتماعی دزدیدن عکسهای کودک شما از صفحات مجازی شما و ایجاد صفحات جدید با عکسهای به سرقت رفته کودکان همراه با متن‌های مستهجن و جزئیات نادرست درباره کودکی است که تصویرش در عکس‌ها دیده میشود. گاهی اوقات شخص ناشناس در نقش والدین و حتی خود کودک به نظرات و سؤالات مخاطبان پاسخ می‌دهد و دیدگاه و هویت کودک را جعل می‌کند. به نظر می‌رسد حساب‌های «نقش‌آفرینی کودک» توسط افرادی ایجاد میشود که یا می‌خواهند خود را به‌جای والد قلمداد کنند یا در جایگاه کودک قرار بگیرند. بااین‌حال آن‌ها مثال روشنی و واضح هستند که نشان می‌دهد چگونه با انتشار اطلاعات و تصاویر کودکان به‌راحتی کنترل هویت فرزند خود را از دست می‌دهیم.
پنج. مطالب شما در شبکه‌های اجتماعی ممکن است افراد خطرناک را جلب کند
گاهی اوقات عکس‌ها و فیلم‌های کودکان که توسط والدین در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته می‌شوند در وب‌سایت‌ها و دیگر پلتفرم‌های نگران‌کننده بازنشر می‌شوند که برخی از آن‌ها به پورنوگرافی کودکان اختصاص دارند. برای مثال در یک مورد مادری اهل «نشویل» در آمریکا، تلاش کرد هویت شخصی ناشناس که عکسی از دخترش را به اشتراک گذاشته بود، پیدا کند. درنهایت او عکس خودش، دخترش و تعدادی زیادی از عکس دختربچه‌ها را در صفحه‌ای متعلق به مردی که ساکن چین بود، یافت.
طبق گفته یکی از اعضای کمیسیون امنیت دیجیتال کودکان استرالیا، تنها یک وب‌سایت حداقل ۴۵ میلیون عکس منتشر کرده بود که نیمی از آن عکس‌ها از تصاویر کودکانی گرفته‌شده که والدینشان در حساب‌های اینستاگرامی یا فیس‌بوکی خود به اشتراک گذاشته بودند. همه آن تصاویر، عکس‌هایی معمولی مربوط به فعالیت‌های روزمره و خانوادگی بود که ما فکر نمی‌کنیم برای کسی جز خودمان اهمیت داشته باشد، اما کامنت‌های نامناسبی در زیر پست‌ها دیده می‌شد.
شاید انتشار برخی جزئیات در شبکه‌های اجتماعی بی‌اهمیت جلوه کند، اما نباید فراموش کرد همین موضوع به‌آسانی میتواند به افراد سودجو در شناسایی محل زندگی، بازی و مدرسه کودک کمک کند. مطالبی که دارای اطلاعاتی مانند برچسب مکان و نشانه‌های مکان‌های دیدنی هستند به غریبه‌ها و همچنین متجاوزان شناخته‌شده، این امکان را می‌دهد تا کودک و سایر اعضای خانواده را مکان‌یابی کنند. این موضوع بسیار خطرناک است، به‌ویژه برای خانواده‌هایی که سعی دارند اختلافات مربوط به حضانت و فرار از وضعیت خشونت خانگی را مدیریت کنند.
نکته: اگر تصاویر و اطلاعات فرزند خود را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارید، چه‌کارهایی باید انجام دهید؟
قابل‌درک است اگر بخواهید در مورد خانواده‌تان در شبکه‌های اجتماعی تصاویر یا داستان‌هایی به اشتراک بگذارید. اگر همچنان تصمیم دارید مطالبی به اشتراک بگذارید، سعی کنید از کودکانتان بپرسید که با چه چیزی راحت هستند و برخی اقدامات احتیاطی را در نظر بگیرید.
- به تنظیمات حریم خصوصی در صفحات شبکه‌های اجتماعی خود بسیار توجه کنید.
- عکسهای خود را با دقت انتخاب کنید و عکسی را که می‌خواهید به‌صورت عمومی منتشر کنید مات کنید یا روی چهره کودک استیکر بگذارید.
- از دوستان و خانواده بخواهید از ارسال عکس یا فیلم فرزندتان به دیگران خودداری کنند.
- کودک خود را در تصمیم‌گیری برای به اشتراک گذاشتن تصاویرش با دیگران آگاه کنید. این مکالمات میتواند در آینده احساسات بد را دفع کند و برای آماده‌سازی کودک شما برای زندگی در عصر دیجیتال مفید است.
[1]. Common Sense Media
