به بهانه درگذشت پیتر باگدانویچ

20 دی 1400
پیتر باگدانویچ پیتر باگدانویچ

بازمانده سینمای کلاسیک

 ناصر سهرابی، دبیر بخش جشنواره سلیس نیوز

کدام عاشق سینما را سراغ دارید که فیلم ارزشمند «ماه کاغذی»، شاهکار «پیتر باگدانویچ» را تماشا کرده باشد و شیفته آن نشده باشد؟

«ماه کاغذی» محصول 1973 ادای دینی است به سینمای کلاسیک و فراموش‌نشدنی دهه هفتاد سینمای هالیوود. باگدانویچ در یک درام جاده‌ای خوش‌ساخت دوران رکود اقتصادی آمریکا را در فیلمی سیاه‌وسفید با نقش‌آفرینی‌های زیبای «تاتوم اونیل» و پدرش «رایان اونیل» چهره درخشان فیلم «داستان عشق» به اثری خاطره‌انگیز تبدیل می‌کند.

کدام عاشق سینما را سراغ دارید که فیلم ارزشمند «ماه کاغذی»، شاهکار «پیتر باگدانویچ» را تماشا کرده باشد و شیفته آن نشده باشد؟

تاتوم اونیل در سن ده‌سالگی عنوان جوان‌ترین برنده اسکار را برای این فیلم به خود اختصاص داد و نامش را برای همیشه در تالار افتخارات آکادمی اسکار به ثبت رساند. کوئنتین تارانتینو، فیلم‌ساز بلندآوازه سینما، فیلم «ماه کاغذی» را یکی از بهترین آثار دهه هفتاد میلادی ارزیابی کرده و «باگدانویچ» را چهره‌ای مهم و تأثیرگذار در تاریخ سینمای مدرن آمریکا می‌داند.

شیوه استفاده از دوربین و قاب‌بندی‌های محشر باگدانویچ برایم الهام‌بخش است.

ام.نایت شیامالان کارگردان مطرح آثاری همچون حس ششم، دهکده، نشانه‌ها و بانو درآب در مورد باگدانویچ در مصاحبه‌ای گفته: «شیوه استفاده از دوربین و قاب‌بندی‌های محشر او برایم الهام‌بخش است. باگدانویچ دنیای جدیدی از فیلم‌سازی را جلوی چشمانم گذاشت و باید اعتراف کنم فیلم «آخرین نمایش فیلم» را بارها تماشا کرده‌ام و موارد بسیاری از آن آموختم».

فرانسیس فورد کاپولا خالق مجموعه فیلم‌های «پدرخوانده» نیز باگدانویچ را هنرمندی خلاق و بزرگ توصیف کرده و مرگش را ضایعه بزرگی برای سینما می‌داند. باگدانویچ در لیست کارگردانان خاص و بدون تکرار سینما قرار دارد. چهرهای که در هر زمینه‌ای از سینما سرک کشید و ردپای درخشانی از خود به یادگار گذاشت. وی جدا از فیلم‌سازی که عشق و علاقه اولش محسوب می‌شد، درزمینهٔ تاریخ‌نگاری، مصاحبه با بزرگان سینما و تهیه کتاب‌های علمی، پژوهشی در باب مطالعات سینمایی نیز فعالیت داشت.

او در کنار تمام این موارد در حوزه بازیگری نیز دستی بر آتش داشت و درهمان حضورهای اندکش بازی‌های دیدنی ارائه داد. پیتر باگدانویچ در 30 ژوئیه 1939 در آمریکا به دنیا آمد. با نوشتن مقاله و نقد فیلم برای نشریه‌های معتبر فعالیتش را در سینما آغاز کرد و خیلی زود جذب دنیای فیلم‌سازی مستقل شد. علاقه فراوانش به سینمای کلاسیک و آثار بزرگانی چون جان فورد، هاوارد هاوکس و اورسن ولز دریچه نگاهش به سینما را تغییر داد و از آغاز دهه هفتاد به‌عنوان چهره‌ای متفاوت و نواندیش مطرح شد.

باگدانویچ در لیست کارگردانان خاص و بدون تکرار سینما قرار دارد.

بسیاری از منتقدان و نویسندگان سینما او را هنرمندی پرحاشیه و شکست‌خورده می‌دانند که در دوران اوج فعالیتش در سینما فضای مناسبی برای هرچه بهتر دیده شدنش فراهم نشده است. صرف‌نظر از حاشیه‌های زندگی شخصی‌اش با بازیگران زن فیلم‌هایش و رسوایی‌های که به دنبال این موضوع به وجود آمد باگدانویچ باهوش و قریحه بالایش برخلاف جریان اصلی هالیوود حرکت کرد و آثار جذاب و تأثیرگذاری را بازی و کارگردانی کرد.

پیتر باگدانویچ اخیراً در سن 82 سالگی چشم از جهان فروبست و برای همیشه دنیای سینما را بدرود گفت.