سلیس: همه‌ساله با برگزاری جشنواره فیلم فجر تعدادی از فیلم‌سازان مطرح سینمای ایران با شرکت در این جشنواره رونق زیادی به حال و هوای این رویداد بزرگ سینمایی می‌بخشند. جدای از حضور موفقیت‌آمیز فیلم‌سازان جوان که در دوره‌های اخیر به‌خصوص سال گذشته که ثابت کردند می‌توان به حضور آن‌ها حتی بیش از قدیمی‌ها امیدوار بود، اما خیلی‌ها اعتبار جشنواره فجر را به حضور کارگردان‌های مطرح و قدیمی می‌دانند. امسال از میان کارگردان‌های قدیمی‌تر سینما نام مسعود کیمیایی، کیانوش عیاری، پوران درخشنده، مسعود جعفری جوزانی، تهمنیه میلانی به‌عنوان شرکت‌کنندگان در جشنواره شنیده‌شده است؛ اما جای خالی بسیاری از آن‌ها همچنان حس می‌شود. در این گزارش نگاهی داریم به کارگردان‌های مطرح سه نسل بعد از انقلاب که غایبان جشنواره سی و پنجم هستند.
داریوش مهرجویی
آخرین حضور داریوش مهرجویی در جشنواره فیلم فجر به سال 92 برمی‌گردد که این کارگردان قدیمی سینما فیلم سینمایی «اشباح» را در این فستیوال داشت. «اشباح» در سی و دومین جشنواره فیلم فجر چندان موردتوجه مخاطبان و حتی هیئت‌داوران هم قرار نگرفت و تنها بازیگران نقش مکمل زنش (ملیکا شریفی‌نیا و هنگامه حمید زاده) توانستند دیپلم افتخار این جشنواره را کسب کنند و دیگر بعدازآن مهرجویی فیلمی را نساخت تا فرصت حضور در جشنواره را پیدا کند.گرچه امسال زمزمه‌هایی مبنی بر حضور این کارگردان قدیمی سینما در جشنواره شنیده می‌شد، اما با توجه به اینکه مهرجویی هنوز هیچ‌کدام از فیلم‌هایش را کلید نزده باید او را یکی از غایبان بزرگ جشنواره امسال قلمداد کرد.مهرجویی پیش‌ازاین قرار بود «سنتوری 2» و یا فیلم دیگری با عنوان «مونا» را جلوی دوربین ببرد. در سی‌وپنج دوره برگزاری جشنواره فیلم فجر اما مهرجویی حضوری نسبتاً پررنگ داشته. فیلم‌های او به‌خصوص ساخته‌های قدیمی‌ترش در دوره‌های مختلف برگزاری جشنواره فجر موردتوجه داوران قرار گرفتند و او اغلب جایزه بهترین فیلم یا بهترین کارگردانی را از این جشنواره دریافت کرده است. مهرجویی در طول این سال‌ها برنده جایزه ویژه هیئت‌داوران سی‌امین دوره جشنواره فیلم فجر برای «نارنجی‌پوش»، برندهٔ جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر برای «سنتوری»، برنده جایزه بهترین فیلم بیست و دومین جشنواره فیلم فجر برای «مهمان مامان»، نامزد جایزه بهترین فیلم شانزدهمین جشنواره فیلم فجر برای «درخت گلابی»، برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر برای «پری»، برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم فجر برای «سارا»، برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم فجر برای «هامون» شده است.
بهرام بیضای- ناصر تقوایی
چند سالی است که دیگر نوشتن نام این دو کارگردان مطرح سینمای ایران پای ثابت بیشتر گزارش‌های سینمایی شده است. بهرام بیضایی و ناصر تقوایی از مطرح‌ترین کارگردان‌های بعد از انقلاب هستند که چند سالی است عطای کارگردانی فیلم را به لقایش بخشیدند و جای خالی‌شان در جشنواره فیلم فجر نیز به‌شدت احساس می‌شود، کارگردان‌هایی که حضورشان در هر دوره از جشنواره در سال‌های قبل رونق‌بخش آن دوره بوده است.
ابراهیم حاتمی کیا
سال گذشته ابراهیم حاتمی کیا با فیلم «بادیگارد» در جشنواره سی و چهارم حضور داشت، فیلمی که علیرغم تصور، انتظار خیلی‌ها را برآورده نکرد و چندان موردتوجه داوران نیز قرار نگرفت. این در حالی است که بیشتر فیلم‌های حاتمی کیا در دوره‌های گذشته جشنواره حداقل در دو رشته نامزد دریافت و حتی موفق به کسب تندیس می‌شدند. این کارگردان تاکنون دو بار برای فیلم‌های «آژانس شیشه‌ای» و «به رنگ ارغوان» موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر شده است و سایر فیلم‌هایش نیز در بخش‌های مختلف موردتوجه داوران قرارگرفته‌اند. امسال خبرهایی مبنی برساخت فیلیم با موضوع اتفاقات سوریه به کارگردانی حاتمی کیا شنیده شد، ولی با تکذیب این خبر از سوی این کارگردان نام او نیز در لیست غایبان جشنواره فجر امسال قرار گرفت.
احمدرضا درویش
احمدرضا درویش با هفت سیمرغ بلورین سی و دومین جشنواره فیلم فجر را ترک کرد. داوران استقبال خوبی از «رستاخیز» به عمل آوردند، اما این شروع امیدوارکننده در جشنواره، در جریان اکران عمومی فیلم ادامه نیافت و مسئولان سازمان سینمایی در مقابل اعتراض‌ها کوتاه آمدند و به اکران «رستاخیز» بعد از یکی دو سئانس نمایش پایان بخشیدند تا به‌این‌ترتیب درویش تبدیل به یکی از کارگردانان معترض در این سال‌ها تبدیل شود. درویش بارها در مصاحبه‌هایی که در سال‌های اخیر انجام داده اعلام کرده تا روشن نشدن وضعیت «رستاخیز» که به موضوع قیام عاشورا می‌پردازد قصد ندارد فیلم دیگری بسازد. درنتیجه همین روند است که امسال هم درویش یکی از غایبان جشنواره فیلم فجر است.
کمال تبریزی
حضور فیلم‌سازان قدیمی‌تر سینما در جشنواره فیلم فجر سال گذشته پررنگ‌تر بود. کمال تبریزی هم جزو کارگردان‌هایی بود که سال گذشته با یک فیلم در جشنواره حضور داشت. «امکان مینا» آخرین اثر سینمایی تبریزی بود که در جشنواره فجر به نمایش درآمد و امسال نیز اکران عمومی شد. «امکان مینا» بااینکه در اکران عمومی آن‌چنان مورد اقبال قرار نگرفت اما در جشنواره فجر کاندید جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین فیلم‌برداری، بهترین فیلم‌نامه و بهترین موسیقی متن، بهترین تدوین، بهترین چهره‌پردازی و بهترین طراحی صحنه و لباس شد و درنهایت محمدرضا علیقلی برنده سیمرغ بلورین (به‌طور مشترک به همراه فیلم دختر) و سعید ملکان برنده سیمرغ بلورین (به‌طور مشترک به همراه فیلم ابد و یک روز) شدند. تبریزی از سال گذشته بیش از اینکه به فکر ساخت اثری سینمایی باشد تمرکزش را روی به سرانجام رساندن سریال «سرزمین کهن» گذاشته تا شاید بتواند آن را در سال 96 مجدداً به روی آنتن ببرد.
رخشان بنی اعتماد
رخشان بنی اعتماد پس از ساخت فیلم پرحاشیه «قصه‌ها» دیگر سراغ ساخت فیلمی جدید نرفته تا او نیز از غایبان دوره‌های اخیر جشنواره فجر و جشنواره سی و پنجم باشد. بیشتر فیلم‌های بنی اعتماد که در ادوار مختلف جشنواره فجر حاضر بودند موردتوجه قرار گرفتند و این کارگردان مطرح سینمای ایران تابه‌حال سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی از دهمین جشنواره فیلم فجر برای «نرگس»، جایزه بهترین فیلم‌نامه از سیزدهمین جشنواره فیلم فجر برای «روسری آبی»، جایزه ویژه هیئت‌داوران برای «بانوی اردیبهشت» و جایزه ویژه هیئت‌داوران برای اپیزود «ننه گیلانه» را دریافت کرده. دیگر فیلم‌های او نیز در جشنواره‌های مطرح جهانی بسیار موردتوجه قرار گرفتند که «قصه‌ها» یکی از آن‌هاست. این فیلم علیرغم مشکلاتی که برای اکران در ایران داشت در جشنواره‌های خارجی و بین‌المللی بسیار موردتوجه قرار گرفت و برنده جایزه ویژه هیئت‌داوران آسیا پاسفیک و همچنین برنده جایزه بهترین فیلم‌نامه از هفتاد و یکمین دوره جشنواره فیلم ونیز شد.
کیومرث پوراحمد
کیومرث پوراحمد سال گذشته بعد از غیبتی نسبتاً طولانی با فیلم «کفش‌هایم کو؟» در جشنواره فجر حضور پیدا کرد، گرچه این فیلم چندان موردتوجه داوران قرار نگرفت و در اکران عمومی نیز استقبال ویژه‌ای از آن نشد اما برخی از منتقدان «کفش‌هایم کو؟» را در زمره آثار خوب پوراحمد دانستند. این فیلم پوراحمد در جشنواره سال گذشته تنها برای جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد (رضا کیانیان) کاندید شد که درنهایت هم این جایزه به پرویز پرستویی برای فیلم «بادیگارد» رسید. فیلم «اتوبوس شب» کیومرث پوراحمد جزو آثار تحسین‌شده این کارگردان است و موفقیتی که او برای ساخت این فیلم به دست آورد را نتوانست در فیلم‌های دیگرش تکرار کند. گرچه پوراحمد پیش از «اتوبوس شب» در دوره‌های گذشته جشنواره فیلم فجر برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر برای فیلم «خواهران غریب» نیز شده بود.
رسول صدر عاملی
غیبت رسول صدر عاملی نه‌فقط به جشنواره سی و پنجم بلکه به چند سال قبل‌تر برمی‌گردد. آخرین حضور این کارگردان در جشنواره فیلم فجر مربوط به سال 88 است که صدر عاملی با فیلم «زندگی با چشمان بسته» در جشنواره فجر حضورداشته. اوج درخشش صدر عاملی در جشنواره فیلم فجر مربوط به زمانی می‌شد که فیلم‌هایی با نگاه اجتماعی می‌ساخت. «من ترانه 15 سال دارم» و «دختری با کفش‌های کتانی» ازجمله آثار این کارگردان بودند که ردپای مسائل اجتماعی به‌وضوح در آن‌ها حس می‌شد و به همین دلیل هم موردتوجه قرار گرفتند. گرچه او در همان سال‌های ابتدایی که به سمت کارگردانی آمده بود با فیلم «گل‌های داوودی» در سومین دوره جشنواره فجر درخشید. جای خالی رسول صدر عاملی به‌عنوان یک فیلم‌ساز اجتماعی بیش از اینکه در دوره‌های اخیر که فیلمی به کارگردانی او در جشنواره حضور نداشته حس شود، زمانی نمود پیدا کرد که کیفیت آثار اخیر او مثل «شب»، «هر شب تنهایی»، «زندگی با چشمان بسته» و ... پایین آمد و دیگر نگاه اجتماعی که در ساخته‌های سابق او به‌وضوح دیده می‌شد در کارهای جدیدش وجود نداشت.
رضا میر کریمی
دست رضا میر کریمی در دوره‌هایی که در جشنواره فجر حضورداشته پر بوده و فیلم‌های او معمولاً در دوره‌های مختلف موردتوجه قرار گرفتند. این کارگردان سال گذشته با فیلم «دختر» در جشنواره سی و چهارم حضور داشت، فیلمی که البته در مقایسه با آثار قبلی کارگردانش نتوانست نظر مثبت همه مخاطبان و منتقدان را جلب کند. میر کریمی امسال در حالی از غایبان جشنواره است که فیلم‌های «زیر نور ماه»، «اینجا چراغی روشن است»، «خیلی دور، خیلی نزدیک»، «به همین سادگی»، «یه حبه قند» او موردتوجه داوران جشنواره فجر قرار گرفتند و علاوه بر دریافت سیمرغ از جشنواره فجر در چندین جشنواره بین‌المللی نیز درخشیدند.
مجید مجیدی
نه سال از غیبت مجید مجیدی در جشنواره فیلم فجر می‌گذرد و او امسال نیز در جشنواره فیلمی نخواهد داشت. مشغله مجیدی برای ساخت فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله (ص)» در این سال‌ها او را کارگردانی اثری دیگر دور ساخت تا او نیز یکی دیگر از غایبان جشنواره امسال به شمار آید. فیلم‌های مجیدی علاوه بر جشنواره‌های خارجی در داخل کشور نیز موردتوجه قرار گرفتند و او سال 83 در جشنواره فجر برنده جایزه بهترین کارگردانی و همچنین جایزه تماشاگران جشنواره برای فیلم «بید مجنون» شد، مجیدی سال 86 نیز برای فیلم «آواز گنجشک‌ها» تندیس بهترین کارگردانی را از هیئت‌داوران جشنواره دریافت کرد و از همان سال دیگر در جشنواره فجر حضور نداشت.
اصغر فرهادی
اصغر فرهادی از همان سال اول حضور در جشنواره فیلم فجر با فیلم «رقص در غبار» موفق شد جایزه ویژه هیئت‌داوران را کسب کند. او در دوره‌های بعدی جشنواره نیز چندین بار سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را برای فیلم‌های «چهارشنبه‌سوری»، «درباره الی»، «جدایی نادر از سیمین» دریافت کرد. نام فرهادی امسال در حالی در بین لیست غایبان جشنواره فیلم فجر قرار می‌گیرد که جدیدترین ساخته او «فروشنده» در میان نامزدهای جایزه گلدن گلوب قرارگرفته و شانس زیادی برای کاندیدا شدن در اسکار هم دارد.
