فیلم ابرقهرمانی «زن شگفتانگیز» به کارگردانی پتی جنکینز، گیشه سینمای آمریکا را در هفتهای تسخیر کرد که فروش جهانی «دزدان دریایی کاراییب» از مرز نیم میلیارد دلار عبور کرد.
فروش بالای فیلم «زن شگفتانگیز» را میتوان خبری خوش از حضور زنان در نقشهای کلیدی پشت دوربین به شمار آورد. این فیلم به کارگردانی پتی جنکینز در افتتاحیه با فروشی برابر با ۱۰۰ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار نه تنها پرفروشترین فیلم هفته گذشته سینماهای آمریکا لقب گرفت بلکه رکورد فروش فیلمهای کارگردانان زن را نیز جابهجا کرد.
«زن شگفتانگیز» خارج از مرزهای آمریکای شمالی نیز از فروش خوبی برخوردار بود و از اکران در ۵۵ کشور مختلف بیش از ۱۲۲ میلیون دلار به دست آورد. به این ترتیب فروش جهانی هفته نخست «زن شگفتانگیز» به ۲۲۳ میلیون دلار رسید. همانگونه که انتظار میرفت خارج از آمریکا بیشترین فروش فیلم در چین رقم خورد. این فیلم در دومین بازار بزرگ سینمای جهان ۳۸ میلیون دلار فروش داشت. مشهور است که استودیوهای هالیوودی تمایلی به همکاری با کارگردانان زن ندارند که البته این شامل فیلمهای پرهزینه و ابرقهرمانی نیز میشود. اکنون با موفقیت فیلم «زن شگفتانگیز» در گیشه فشار به کمپانیهای فیلمسازی برای به کارگرفتن فیلمسازان زن بیش از پیش خواهد شد.
فیلم «زن شگفتانگیز» محصول کمپانی برادران وارنر است. این فیلم ابرقهرمانی با بودجهای برابر با ۱۵۰ میلیون دلار ساخته شده است. در این فیلم گال گدوت نقش شخصیت اصلی داستان دیانا پرینس یا همان زن شگفتانگیز را بازی میکند. در ترکیب تماشاگران فیلم «زن شگفتانگیز» نیز کفه ترازو به سمت زنان سنگینی میکند و آنها ۵۲ درصد از تماشاگران هفته نخست اکران فیلم را تشکیل دادند. این در حالی است که در بیشتر فیلمهای این ژانر سینمایی تا حدود ۶۰ درصد تماشاگران مرد هستند.
داستان «زن شگفتانگیز» با سقوط هواپیمای خلبانی به نام استیو ترور با بازی کریس پاین در جزیره تمیسکیرا آغاز میشود. پرنسس دایانا با بازی گال گدوت در این جزیره کنار دیگر آمازونها زندگی میکند. او که زیر نظر جنگجوی بزرگ جزیره با بازی رابین رایت آموزش میبیند با ترک جزیره تصمیم به متوقف کردن جنگ میگیرد. این آغاز تبدیل شدن پرنسس دایانا به زن شگفتانگیز است.
نقدهای تحسینآمیز منتقدان حاکی است که در میان ابرقهرمانهائی که در دهه اخیر از صفحات کتابچههای قصهمصور بنگاههای انتشاراتی «مارول» و «دی سی کامیکز» به پرده سینما رفته اند، «زن شگفتانگیز»، ابرقهرمان متفاوتی است. این ابرزن باصفا، نمادی از قدرت قائمبهذات زنانه و مبارزی صلحطلب است. بخت با «زن شگفتانگیز» یار بود که نخستین فیلم سینمائی که سرانجام بعد از ده سال تلاش، با محوریت این ابرقهرمان، ساخته شده، فیلم خوبی از آب درآمده که منتقدان، صفات «باصفا» «مفرح»، «دلباز» و «روحیهبخش» را در باره آن، به کار میبرند.
منتقد «شیکاگو تریبون» فیلم «زن اعجوبه» را از تمام فیلمهای ابرقهرمانی کتابمصوری که قبل از آن دیدهایم، بهتر میداند، و مینویسد «پتی جنکینز»، کارگردان فیلم آشکارا به اصل این ابرقهرمان، باور دارد. صفاتی مثل خوشدل و باصفا از این نظر اهمیت دارند که در عرضه تصویری تیره و تاریک از جهان در فیلمهای ابرقهرمانی، سینماگران تاکنون انگار با هم مسابقه گذاشته بودند. در بهترین این فیلمها، «سلحشور تاریک» از «کریستوفر نولن»، ابرقهرمان «مرد خفاشی»، در تلاش برای نجات گروگانها از مرگ در اثر انفجار بمب، به شکنجه «جوکر»، تبهکار تروریست، متوسل میشود، که یعنی برتری اخلاقی خود را قربانی میکند، و محبوبیت خود را در میان مردم شهر «گاتم» از دست میدهد. فضای سنگین و تیره، در سه فیلمی که «زک اسنایدر» با استفاده از کتابهای انتشارات «دی سی کامیکز» برای «برادران وارنر»، کارگردانی، یا تهیه کرده، هم ادامه پیدا میکند، از «مردی از فولاد» (در باره سوپرمن) گرفته تا «جوخه خودکشی.»
«زن شگفتانگیز» موجودی باصفا و مهربان است. معصومیت او، در برخورد جنگ جهانی اول، مرگبارترین جنگ تاریخ بشر، کارآمدترین سلاح اوست، و هدف او، برقراری صلح جهانی، بازتاب بزرگترین آرزوی بشریت است. به قول «کتی والش»، منتقد لس آنجلس تایمز، فیلم «زن شگفتانگیز» هر چند با موضوعهای سنگین و مهیبی مثل جنگ و وجه تاریک طبیعت بشر سروکار دارد، اما سبکدل و حتی خندهدار است، به خصوص هنگامی که برخورد «زن اعجوبه» را با هنجارهای جهان امروز نشان میدهد، مثلا لباسهای دستوپاگیر مد روز در دهههای اول قرن بیستم، یا طرز استفاده از چتر، زیر باران لندن.
اما موضوع اصلی «زن شگفتانگیز» برخورد این ابرزن با جنگ است و گزینه جنگ جهانی اول به عنوان پسزمینه داستان، از اینرو مناسبت دارد که با بیش از ۱۷ میلیون کشته و ۲۰ میلیون زخمی، مرگبارترین جنگ تاریخ بشریت بود. استفاده از سلاحهای کشتار انبوه، به خصوص سلاحهای شیمیائی، در آن جنگ آغاز شد، و در محور قصه فیلم «زن شگفتانگیز» قرار دارد. «دکتر سم»، تبهکار اصلی فیلم، شیمیدانی است با بازی «النا آنایا» که دانش خود را در خدمت سپاه آلمان قرار داده است.
«زن شگفتانگیز» را در آغاز دهه ۱۹۴۰ روانپزشک و نویسنده آمریکائی، «ویلیام مولتون مارستون» به وجود آورد و از سال ۱۹۴۱ تاکنون انتشار آن همچنان ادامه دارد. نویسنده، ابرقهرمان مونث خود را تحت تاثیر نخستین موج تفکرات فمینیستی، به خصوص آثار «مارگرت سنگر»، پیشگام کنترل حاملگی، خلق کرد.
از دید «مارستون»، «زن شگفتانگیز»، واکنشی بود به تاثیر فرهنگی «ابرمرد» (سوپرمن) و دیگر ابرقهرمانهای مبارزهجوی مذکر، که در آن سالها در کتابهای مصور، رایج بودند. «مارستون» نوشته بود «زن اعجوبه، تبلیغات روانی برای نوعی جدید از زن است که به اعتقاد من، باید بر جهان حکومت کند.» در سال ۱۹۷۲، فمینیست مبارز آمریکائی، «گلوریا استاینم»، تصویری از «زن شگفتانگیز» را روی جلد مجله Ms. (خانم) گذاشت. «خانم»، نخستین مجله پرتیراژ فمینیستی را خانم «استاینم» به وجود آورده بود تا الهامبخش زنان حقطلب در جامعه مردسالار آن دوران باشد. ولی در همان شماره، خانم «استاینم» از تغییر ماهیت شخصیت «زن شگفتانگیز» در کتابهای «دی سی کامیکز» انتقاد کرد و عاشق شدن و وابسته شدن این زن به مرد را با اصل شخصیت این ابرقهرمان، ناخوانا دانست.
انتقاد خانم «استاینم» و حمایت شرکت «وارنر» که هم سرمایهگذار اصلی مجله Ms. و هم صاحب بنگاه انتشاراتی «دی سی کامیکز» است، باعث شد که قصههای «زن اعجوبه» و لباس و سرو وضع شخصیت، به روال سابق برگردد، و «زن شگفتانگیز»، قدرتهای ابرانسانی خود را بازیابد.
در سال ۱۹۷۲، در پیامد «رو علیه وید»، حکم تاریخی دیوان عالی آمریکا در حمایت از حق زنان برای سقط جنین، مجله Ms. که براصالت «زن شگفتانگیز» و لباس اصیل او، اصرار میورزید، از چاپ داستانی که در آن «زن شگفتانگیز» با لباس زنهای امروزی، از یک کلینیک سقط جنین حراست میکند، خودداری کرد. خانم «گلوریا استاینم» در سال ۱۹۷۲ نوشت: «زن شگفتانگیز»، نماد بسیاری از ارزشهای زنانه فرهنگی است که اینک فعالان فمینیسم تلاش میکنند به جریان اصلی اجتماع، وارد کنند، از جمله، قدرت قائم به ذات زن و اتکاء به نفس او، خواهرخواندگی زنان و حمایت آنها از یکدیگر، صلحطلبی و احترام به جان انسان؛ و مبارزه با ستیزهجوئی مردانه و انکار جنگ به عنوان تنها راه حل وفصل اختلافات.» اهمیت شخصیت کارتونی «زن اعجوبه» یادآوری این حقیقت به زنها از نسلها و نژادهای گوناگون است که نمایش قدرت ذهنی و بدنی، و مبارزه برای ارزشهای اخلاقی، به جنس مرد منحصر نمیشود.
در فیلم «زن شگفتانگیز» ابرقهرمان، بعد از آنکه برای نخستین بار، با دنیای انسانها روبرو میشود، برانداختن جنگ و برقراری صلح میان انسانها را هدف میگیرد. صلحجوئی، از وجوه شاخص این شخصیت مجازی است، که به عنوان جایگزینی آگاهانه برای شخصیتهای خشن و مبارزهجو کتابمصورهای ویژه پسران، مورد تحسین قرار گرفته. از قدرتها، گرفتن گلولهها، و برگرداندن آنها به طرف مردانی است که گلولهها را شلیک میکنند.
اکتبر سال گذشته و در مراسمی با شرکت «گل گادوت» و «لیندا کارتر» که این شخصیت را در سریال تلویزیونی دهه ۱۹۷۰ بازی کرد، سازمان ملل شخصیت «زن شگفتانگیز» را به عنوان «سفیر افتخاری توانبخشی به زنان و دختران» برگزید. اما «زن شگفتانگیز» این مقام را فقط دو ماه حفظ کرد، چون انتقاد فعالان فرهنگی از جنبههای جنسیتی این شخصیت مجازی، باعث شد که سازمان ملل مقام سفیر افتخاری را پس بگیرد.
فیلمهای ابرقهرمانی کتابمصوری، با نمایش فجایع انسانی و رنج قربانیان، معمولا دل تماشاگر را به درد میآورند، و فیلم «زن شگفتانگیز» از این نظر، مستثنی نیست. اما «مایکل فیلیپز» ایجاز فیلم در نمایش ماهرانه فجایع جنگ و رنج آوارگان را تحسین کرده، و مینویسد: رنج انسانی در این فیلم، هوشمندانه به نمایش در آمده و زیرکانه مورد قضاوت قرار میگیرد.
«زن شگفتانگیز» با بازی «گل گادوت» اول بار در فیلم «بتمن علیه سوپرمن: طلوع عدالت» ظاهر شد، و در فصل پایانی فیلم، «گادوت» با صلابت، صحنه را از همبازیهای معروف خود، «بن افلک» در نقش «بتمن» (مردخفاشی، یا همان «بروس وین») و «هنری کویل» در نقش «سوپرمن» (ابرمرد، یا همان «کلارک کنت») ربود. اما داستان فیلم «زن شگفتانگیز» در آنچه جهان سینمائی «دی سی کامیکز» خوانده میشود، دنباله داستان آن فیلم نیست، بلکه پسزمینه، یا مقدمه است، که یک قرن قبل از آن داستان، در دوران جنگ اول جهانی، اتفاق میافتد. در این فیلم، «زن شگفتانگیز» برای نخستین بار از جهانی که «سرزمین آمازونها» نام گرفته، خارج میشود و به «جهان انسانها» قدم میگذارد. «زن اعجوبه» انسان نیست، بلکه «آمازون» است.
در کتابمصورهای «دی سی کامیکز»، «آمازونها» ردهای از ابرزنان قدرتمند هستند ساکن «جزیره بهشت» که با خدایان تماس دارند و قدرتهای ابرانسانی خود را مستقیما از خدایان میگیرند. «زن شگفتانگیز» » در اثر یک حادثه سقوط هواپیما با «استیو ترور» آشنا میشود. این خلبان – جاسوس آمریکائی، نخستین مرد زندگی «زن شگفتانگیز» است. به خاطر اوست که «زن شگفتانگیز» اصلا موجودیت پیدا میکند، و همراه با او، به لندن، و سپس به جبهههای جنگ اول در اروپا میرود.
نقش «زن شگفتانگیز» را «گل گدوت» ایفا میکند، هنرمند ۳۲ سالهای از مادری معلم و پدری مهندس، که تبار خود را به خانوادههای لهستانی، آلمانی، اتریشی و چک میرسانند و در ۲۱ سالگی، عکسهایش زینتبخش صفحات مجله «مکسیم» بود. «گدوت» بازیگری را در سال ۲۰۰۸ آغاز کرد. بنابه گزارش روزنامه «گاردین»، شخصیت «جیزل یاشار» که خانم «گدوت» در فیلمهای چهارم تا ششم مجموعه Fast & Furious آفرید، از بهترینهای این مجموعه بود. آشنائی او به انواع اسلحه، به گرفتن این نقش کمک کرد.
گزیده ای از نظرات منتقدان درباره فیلم «زن شگفتانگیز»
مایکل فیلیپس (شیکاگو تریبون)
بعد از مدتهای طولانی، زمانی که تماشای یک فیلم از دنیای دیسی را به اتمام رساندم، آماده دیدن قسمت دوم آن بودم. فیلم دقیقا مال همین زمان است.
اندرو بارکر (ورایتی)
فیلم «زن شگفتانگیز»، اولین فیلم بزرگ ابرقهرمانی یک استودیو عظیم است که توسط یک کارگردان زن ساخته شده و نقش اول آن نیز بر عهده یک زن است که فیلم موفق شده این نکته را در چندین مورد نشان دهد.
جاشوا یل (آیجیان)
فیلم «زن شگفتانگیز» فرسنگها از سه فیلم دیگر «دی سی» بالاتر است. صحنههای دراماتیک، اکشنهای خوشساخت و گروه بازیگران قدرتمند در کنار هم قرار گرفتهاند تا داستان الهامبخش به قدرت رسیدن یک ابرقهرمان را روایت کنند. با این حال در برخی از صحنهها نقشآفرینی غیر متعادل گل گدوت و مشکلات تکنیکی به فیلم ضربه زده است.
شری لیندن (هالیوود ریپورتر)
مانند تمام فیلمهای ابرقهرمانی، ایجاز نکتهای است که به فیلم ساخته شده توسط پتی جنکینز ضربه زده است. اما این داستان به قدرت رسیدن یک ابرقهرمان، مسیر منظمی را پیش گرفته که یک تغییر خوشایند در فیلمهای ابرقهرمانی محسوب میشود که تماما از ارجاعات مختلف پر هستند. این فیلم میتوانست بهتر باشد اما مسیر و هدف آن درست است.
استیو رز (گاردین)
فیلم «زن شگفتانگیز» دقیقا از همان مشکلاتی رنج میبرد که دیگر فیلمهای دنیای «دی سی» از آنها رنج میبرد. جدیت بیش از حد، جلوههای ویژه بسیار زیاد و یک داستان شلوغ و نه چندان جذاب مشکلاتی هستند که در فیلم دیده میشوند. فیلمی که قول داده بود تبدیل به یک بلاکباستر فوقالعاده تابستانی شود، بیشتر شبیه یک فیلم معمولی که بعدها در دورهمیهای نچندان جدی دیده شود، شده است.
کریس ناشاواتی (اینترتینمنت ویکلی)
«زن شگفتانگیز» فیلمی هوشمندانه، روان و رضایتبخش است و دقیقا همانطوری است که فیلمهای ابرقهرمانی باید باشند. چقدر طعنهآمیز است که در ژانری که مردان تمام قدرت را در اختیار دارند، فیلمی با یک ابرقهرمان و کارگردان زن چنین عملکرد فوقالعادهای از خود نشان میدهد.
استفن ویتی (نیویورک دیلی نیوز)
همانطور که ما پیش از این فهمیده بودیم و «دی سی» هم با فیلم واندر وومن فهمیده است، فیلمهای ابرقهرمانی باید سرگرمکننده باشند. فیلم «زن شگفتانگیز» حتی اعضای جوخه انتحار را هم با لبخند روانه خانه میکند.
کلی لاولر (یو اس تودی)
یک فیلم غافلگیرکننده که قواعد ژانر ابرقهرمانی را دستخوش تغییر کرده است و فرمول قدیمی و نخنما شده این ژانر را زیر پا میگذارد. «زن شگفتانگیز»، یک فیلم اکشن، کمدی عاشقانه، جنگی و پا به سن گذاشتن در یک فیلم است و بالاتر از همه اینها، یک فیلم امیدوارانه در رابطه با بشریت است.
الیسون شومیکر (Consequence of Sound)
«زن شگفتانگیز» یک فیلم فوقالعاده است. گفتن این جمله که «زن شگفتانگیز» بهترین فیلم دنیای «دی سی» است، دقیقا مانند این است که بگوییم فیلم آروارههای اسپیلبرگ، بهترین فیلم ژانر کوسه محسوب میشود. هر چه دلتان میخواهد راجع به کلارک کنت، بروس وین و دیپ بلو سی بگویید اما «زن شگفتانگیز»، در یک کلاس بالاتری از تمام اینها قرار میگیرد.