یاسمن خلیلی فرد
«علاءالدین» (۲۰۱۹) یکی از تازه‌ترین فیلم‌های کمپانی «دیزنی» است؛ فیلمی به سبک «لایواکشن» که بر اساس یکی از داستان‌های اساطیری مجموعه کهن «هزارویک‌شب» ساخته‌شده و پیش‌تر نیز نسخه موفق انیمیشن آن توسط همین کمپانی ساخته‌شده بود.
این را هر سینما دوستی می‌داند که تولیدات عظیم و پرخرج از عناصر جدانشدنی فیلم‌های «دیزنی» است که «علاءالدین» هم از این قاعده مستثنا نیست، اما آنچه در کنار جلوه‌های رایانه‌ای گسترده و زرق‌وبرق‌های رایج لایواکشن ها به این اثر موزیکال دیزنی جلوه‌ای خاص بخشیده، بی‌تردید نوع و شیوه روایت‌پردازی آن است.
«گای ریچی» کوشیده است تا در نگارش فیلم‌نامه «علاءالدین» تمامی نقاط درام را در جایگاه درست خود قرار دهد و فیلم‌نامه را بر اساس ساختار هندسی کلاسیک و قصه‌گو بنا کند؛ به همین دلیل فیلم، در کنار اجرای درخشان و پرزحمت خود، داستانی روان و خوش‌پرداخت هم دارد که می‌تواند مخاطب را با خود همراه کند.
فیلم «علاءالدین» همچنین فضاسازی غریبی دارد. فیلم‌ساز کوشیده است تا با برجسته‌سازی مظاهر و عناصر مرتبط با مشرق زمین، طرح و پرداخت به جنبه‌های فولکلور و اعمال مناسب‌ترین انتخاب‌ها در طراحی لباس و صحنه‌پردازی متقاعدکننده فضای مدنظر خود را به بهترین شکل ممکن کند. این ویژگی همچنین در موسیقی کار نیز رعایت شده و می‌توان بخش مهمی از موفقیت و تأثیرگذاری فیلم را مدیون موسیقی آن دانست.
در بسیاری از لایواکشن ها شخصیت‌پردازی قربانی اجرا و بخش‌های فنی و زرق‌وبرق‌های آن می‌شود؛ در «علاءالدین» اما شخصیت‌ها در عین داستان محور بودن درام مهم و واجد هویت‌اند. باآنکه در فرهنگ شرق و کلاسیک‌های برآمده از این فرهنگ به قول رضا براهنی: «شخصیت مذکر حاکم، جاری و ساری است»، زنان در این فیلم مستقل‌اند و در بسیاری از کنش‌های اساسی نقشی اساسی دارند.
شاهزاده جاسمین، همان‌طور که در انیمیشن «علاءالدین» نیز فراتر از بسیاری دیگر از شاهزاده خانم‌های دیزنی می‌رفت و از شخصیتی منفعل و اتوکشیده به زنی مبارز بدل می‌شد، در نسخه لایواکشن نیز نقشی فراتر از یک پرنسس صرفاً زیبای کلیشه‌ای دارد و از ابژه‌ای تکراری و منفعل به سوژه‌ای مهم و کلیدی در پیشبرد درام تبدیل‌شده است. نقش حیوانات را هم نباید در این فیلم نادیده گرفت.
هر یک از حیوانات علاوه بر آنکه از جنبه نشانه شناسانه، نمادی از برخی خصلت‌ها و دلالت گر بسیاری از صفات آشنای انسانی هستند، در شکل‌گیری رخدادها، اتفاقات و کشمکش‌های داستان نیز نقشی اساسی دارند. تقابل میان علاءالدین و جعفر را می‌توان میان حیوانات هم مشاهده کرد؛ درواقع علاوه بر دوئل این دو قطب سفید و سیاه فیلم، میمون و طوطی آن دو نیز مدام در تلاش‌اند تا بر یکدیگر غلبه کنند و این همان کشمکش خیر و شر و غلبه یکی بر دیگری است.
«گای ریچی» با اقتباس درستی از نسخه‌های کاغذی و انیمیشن «علاءالدین» در تبدیل ایده‌ها به موقعیت و موقعیت‌ها به روایت عملکرد خوشایندی داشته تا جایی که «علاءالدین» باوجود داستان آشنا و شاید بارها تکرار شده‌اش همچنان مملو از اتفاقات ناب و خاص و بکر برای مخاطبانی است که از لایواکشن های پرخشونت و بعضاً بی داستان هالیوودی خسته شده‌اند.
منبع: اعتماد
