گفت وگو با پیام دهکردی، بازیگر، کارگردان و رئيس و بنيان گذار جشنواره‌ي امید

حسین تقی پور/سلیس: خب برای شروع و آشنایی بیشتر با جشنواره امید بفرمایید از چه زمانی فعالیت آن شروع شده، چه کسانی در راه­ اندازی آن با شما همکاری داشته­ اند و الان در چه وضعیتی است؟

 انديشه جشنواره اميد در سال 1385در ذهنم شكل گرفت و در سال 1387 با برگزاري اولين دوره به مرحله اجرا در آمد. تا اين دوره كه جشنواره پنجمين جشن خود را بر پا مي­ كند، براي بر پا نگه­ داشتن و برگزاري آن به­ تنهايي و يك تنه بار مسئوليت ­ها را به دوش كشيدم. عزيزان هنرمندي بودند كه با حضورشان همواره مرا دلگرم كردند ولي به هرحال تمام مسئوليت بقاي اين جشنواره به دوش من بود. امسال جشنواره به­ صورت سراسري فراخوان داد و 44 متن از متون ارسالي توسط هيئت بازخوانان براي بازبيني آماده مي­ شوند. و البته حالا جز دغدغه به­ نحو كمال برگزار كردن جشنواره، مشكلات مالي، عدم حمايت مالي اسپانسرها و ... هم بخشي از توان جشنواره به خود مشغول كرده است.

نهادهای دولتی و متولیان تئاتر دولتی چقدر شما را همراهی کرده­ اند؟

 تا قبل از اين دوره حمايت­ ها صفر بوده است. البته مثلا فرهنگسراي شفق، كه قدردان مديريت آن هستيم، در دوره قبل براي مراسم اختتاميه، سالن آن مجموعه را در اختيار ما قرار داد و اجراهاي سال گذشته در كانون آموزشي استاد سمندريان و موسسه كارنامه انجام شد. ولي اساسا ما هيچ حمايتي نداشتيم و اما در اين دوره، پنجمين دوره جشنواره اميد با پيشنهاد معاونت هنر ي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، جناب آقاي مراد خاني، جشنواره اميد تحت حمايت اين معاونت محترم قرار گرفت.

 هدف اصلی شما از برگزاری جشنواره امید چيست؟

 دقيقا تلاش من در جشنواره اميد اين بوده كه به قول استاد گرانقدرم، زنده ياد حميد سمندريان "بداني چه چيزهايي را نمي­ خواهي" و اين مهم است. يعني بداني مثلا در كارگرداني چه چيزهايي را نمي­خواهي. اگر به اين درك رسيديم كه چه نميخواهيم، تمام است. در جشنواره اميد به ­اين نتيجه رسيديم كه بسياري از ساز و كارهاي جشنواره­ هاي مرسوم را نمي­خواهيم و خب البته مواردي چون اشتغال­زايي براي نسل هنرمند و مستعد جوان و فراهم آوردن بستري امن براي ايشان در جهت معرفي به جامعه حرفه­اي هنر، پرهيز از تجمل­ گرايي­هايي متعارف و مرسوم و تاكيد بر اصل خلاقيت هنري، حركت در مسيري سالم و دور از هرگونه جناح بندي از ديگر اهداف شكل­گيري اين جشنواره است.

 انتخاب نمایش­ها چگونه است و علاقهمندان برای شرکت در این جشنواره از چه طریق می­توانند اقدام کنند؟

 اساسا در جشنواره اميد اصل بر كيفيت است. اساس انتخاب بر  ادبيات، كيفيت و خلاقيت متون ارسالي است و اينكه متون تا چه حد قابليت تبديل شدن به اجرايي سرشار از خلاقيت و نوآوري دارند.

 روند بازخوانی و داوری متن و نمایش­ها چگونه است؟

 امسال از سراسر ايران در حدود 100 متن به­ دست دبير خانه جشنواره رسيد كه توسط باز خوانان ما مورد بررسي قرار گرفتند و از بين آن­‌ها 44 متن براي دوره بازبيني برگزيده شدند كه پس از بازبيني، آْثار برگزيده از تاريخ 15تا 22 اسفند براي داوري اجرا مي­شوند كه البته علاقه­مندان مي­توانند اطلاعات دقيق ­تر را از طريق سايت جشنواره www.omidfestival.com پي­ گيري كنند.

 آیا از سوی شما توصیه هم به آن­ها می­شود؟

 به هيچ عنوان. در طي اين دوران هيچ توصيه­اي از جانب جشنواره اميد به بازخوانان و داوران نشده است.

 یعنی استقلال رای و نظر دارند؟

 هدف ما صيانت از آراء است، در تمام ادوار بازخوانان و داوران به ­تشخيص عمل كردند نه به توصيه، كه همان خط قرمز ماست. چرا كه جشنواره اميد تمام كوشش اين است كه جشنواره­اي به غايت «تميز» باشد.

 این نگاه جامع ­نگر شما شامل داوران هم می­شود، یعنی طیف­های مختلف را در بر می­گیرد؟

 بله، در داوران هم هست.

 و در تعامل با یکدیگر هم هستند؟

 بله، ما در دوره سوم آمدیم و داوری جشنواره را سپردیم به گرافیست­ها و نمی­دانید چه نتیجه خیره ­کننده­ای داشت. استاد قباد شیوا، مازیار تهرانی و مجید کاشانی آمدند و نمایش­ها را داوری کردند و چقدر خوب داوری کردند. اتفاقا ایده خوب و خالصی است. چون منی که به عنوان یک تئاتری می­آیم مسلما با یک پیش ­زمینه­ای که تکنیک بازیگری، کارگردانی و طراحی صحنه را در بر می­گیرد به نمایش نگاه می­کنم اما آن­ها از زاویه گرافیکی و بعد نیز به عنوان یک تماشاگر نظر میدهند. و با حوصله­تر، در عین حال هرکدام از این ­ها در کار خود چقدر توانمند و با تجربه هستند. در دوره­های دیگر هم همین کار را انجام دادیم. مثلا در همین دوره ببینید در بازخوانی متن­ها چقدر تناسب دنیای این آدم­ها با هم متفاوت است. محمد یاراحمدی، افروز فروزند و حمیدرضا نعیمی، می­بینید که هیچ ربطی به هم ندارند. در دورههای قبل هم این اتفاق افتاده است كه نسل­های مختلف کنار هم قرار گيرند و نظر دهند. آنچه که تاکنون هم اتفاق افتاده را دوست دارم و این تنها نظر من نیست، دیگران هم تایید می­کنند.

 چهار دوره از برگزاری جشنواره امید میگذرد و به زودی پنجمین دوره آن نیز برگزار خواهد شد. اگر بخواهیم نگاه آسیب­شناسانه داشته باشیم، نظرتان چیست؟

 یکی از کارهایی که انجام دادیم سپردن کارها به­ دست خود بچه­ها است، به­عنوان مثال در دوره قبل به­جای دبیر، شورای دبیران جشنواره را تشکیل دادم. اعضای این شورا را از خود بچه­ها انتخاب کردم، در واقع سپردن مهم­ترین بخش جشنواره به پنج جوان جرات می­خواست. اما تجربه درخشانی بود و به­نظرم با همه خطاهای­شان دستاورد بزرگی داشت. آسیب­های جشنواره امید کم نیست اما جایش الان نیست که بخواهیم بررسی کنیم و باید در فضای دیگری این کار را انجام داد. اما در حال حاضر مهم­ترین مشکل ما مساله مالی است. برای این که پولی نداریم و جریان­هایی که دارای تمکن­ مالی هستند وارد این حیطه نمی­شوند و درواقع آن­ها دنبال بازگشت سرمایه هستند درصورتی که می­دانیم در راه خویش ایثار باید نه انجام وظیفه. تئاترمان چقدر عمر دارد که جشنواره امید داشته باشد. به ­نظرم این جریان­ها خیلی به ما فشار آورده­اند و اذیت شدیم. البته بحث­های دیگری مانند نظارت و ارزشیابی هم بوده که خوشبختانه به یک سری تفاهماتی رسیدیم که اساسا حفظ استقلال و محتوای جشنواره حفظ شود و دولت فقط سوبسید به ما بدهد. انتظار دارم آدم­های متولي تئاتر به جشنواره امید کمک کنند. اما نکته دیگر به­ نظرم نسل­ جدید دارد الفتش را با مطالعات تحقیقی در حوزه­هایی که می­خواهد کار کند فراموش میکند. تصور میکنم نسل جدید باید با توجه و وسواس بیشتری نسبت به این مقوله حرکت کند. یک مقدار بنیه­اش ضعیف است و به­ شدت به دانش نیاز دارد و مسلما نمی­توان آن را از کانال بعضا ضعیف و مخدوش اینترنت به­ دست آورد. این امر مستلزم یک پژوهش ریشه­دار توسط کتاب است. این آسیب جدی در نسل­های امروزی وجود دارد که باعث شده اشخاص، سطحی و کم حوصله و از سویی با صبر و آرامش غریبه شوند.

 و برنامه­های آینده شما برای جشنواره امید؟

 هدف ما و آنچه که دغدغه­اش را داریم بحث کیفیت است. همان طور كه گفتم، زمان برگزاری جشنواره از 15 تا 22 اسفند ماه در تالار هنر است. تلاش می­کنم و توافقات لازم هم صورت گرفته تا اگر بشود برای نمایش­های برگزیده اجرای عمومی داشته باشیم و یا احیانا در جشنواره تئاتر فجر آينده هم حضور یابند. حتما کارگاههای آموزشی را برگزار خواهیم کرد و هم­ اکنون در حال فکر کردن روی ساز و کار ثبت­ نام آن هستیم. برای تهیه بلیت و بقیه داستان­ها فعلا در مراحل ساخت و ساز این که چگونه این موضوع را عملی کنیم، داریم حرکت می­ کنیم ولی عمده این اطلاع ­رسانی­ها از طریق سایت جشنواره صورت میگیرد. انشاءا... سال آینده جشنواره را بین­المللی برگزار خواهیم کرد و تاریخ آن به­ احتمال زیاد مهرماه خواهد بود. امیدواریم بتوانیم از سال آینده یک یا دو بخش جشنواره امید را راه­ اندازی کنیم و امیدوارم شرایط سخت­افزاری خوبی فراهم کنیم که امکانات سخت ­افزاری مانند ساختمان و نظیر آن را هم داشته باشیم تا جشنواره ساختار منسجمی پیدا کند. در هر صورت این مساله آنقدر برای من مهم است که فعلا کارهای دیگر را تحت ­الشعاع قرار داده و جز زحمت و خون دل چیز دیگری ندارد. جز یک حال خوش بی­مانند معنوی که در درون آدم است و مابقی آن زحمت و رنج است. اما تصور و باورم این است که همه اگر بدانیم اکنون سیاره ایران با چه شرایطی دست و پنجه نرم می­کند، یک لحظه هم نمی­خوابیم و همه دست به دست یکدیگر می­دهیم و شروع به تلاش و کوشش در هر حوزه­ای که می­توانیم میکنیم. باید این اتفاق بیافتد و تصور میکنم در این سال­های اخیر به ­اندازه لازم عقب رفته­ایم، خیلی هم عقب رفته­ایم. به واقع غفلت کرده­ایم.