ياداشتي بر كتاب «شنام»، نوشته كيانوش گلزار راغب

تقابل جنگ و عشق

حمیده وطنی/سلیس: كتاب «شنام» نوشته كيانوش گلزار راغب، خاطرات نوجوان 16 سال‌ه­اي است كه در سال‌هاي 61-60 تحت تاثير برادر خود و فضاي حاكم بر دوران پس از انقلاب راهي جبهه‌­هاي جنگ شده و پس از حضور در يكي از عمليات ها، به همراه برادر بزرگتر خود نبات­علي به اسارت افراد حزب كومله در­مي آيند.

بخش آغازين كتاب، روايت حضور شنام، شخصيت اصلي و راوي داستان در جبهه‌­هاي جنگ مي باشد، شخصيت پردازي­‌هاي كم‌­رنگ نويسنده از افراد، كه به نظر عمدي مي‌­آيد، با روندي يكنواخت تا انتهاي داستان ادامه مي­‌يابد و فقط در مواردي به جزييات نكات كليدي داستان اشاره مي­‌شود.

اگر كتاب را به دو بخش اصلي، دوره حضور در جبهه و دوره اسارت تقسيم كنيم به جرات مي­‌توان محور اصلي داستان را بخش دوم اين كتاب دانست. نكته‌­اي كه در بخش دوم كتاب كاملا مشهود است تم عاطفي و عاشقانه آن مي­‌باشد ويژگي كه به كتاب جذابيت بخشيده و آن را از ديگر كتاب­‌ها­ي كليشه‌­اي جبهه و جنگ جدا كرده است . نويسنده كه هيچ ابايي از روايت اتفاقات و احساسات آن دوره خود ندارد، صادقانه و به دور از شعارزدگي بي هيچ قضاوت و بدون پرداختن به مسايل حاشيه‌­اي وقايعي را به رشته تحرير درآورده كه خود شخصا درك و تجربه نموده و همين امر به واقعي بودن داستان كمك بسزايي كرده است. اگرچه ريتم تند كتاب باعث شده خواننده نابجا درگير جزييات بي ربط نشود اما تصويرسازي مبهمي از فضا و حال و هواي جبهه ارايه نموده است.

اينكه در بحران بعد ازانقلاب در بحبوحه جنگ نوجواني كه بحراني ترين دوران زندگي خود را مي­‌گذراند با آن باورهاي تند انقلابي و مذهبي حاكم بر جامعه، لطيف ترين احساس انساني را تجربه مي كند، جنگ و عشق را در تقابل يكديگر قرار مي دهد آن را به چالش كشيده و نهايتا در اين كشمكش به بهانه دفاع از وطن بدون در نظر گرفتن سرنوشت شيلان، دختر مورد علاقه‌­اش، از رابطه عاشقانه خود عبور مي كند، حاكي از انساني دگم و خشك انقلابي پرورش يافته شرايط آن زمان مي‌­باشد كه با بها دادن به يك وجه انساني، عليرغم ميل باطني خود، وجه ديگر را ناديده انگاشته و به فراموشي سپرده است به طوري كه اين ناديده گرفتن پس از گذشت 28 سال گريبان او را گرفته و همچنان در پي عشق گمشده‌اش مي­‌باشد. جذبه اين عشق گم شده به حدي است كه كتاب با جملات شيلان با گويش كردي كه نويسنده در خاطرات خود به يادگار دارد به پايان مي‌­رسد. پرداخت بيش­تر به اين بعد از داستان و پررنگ كردن تم عاطفي آن قطعا خوانندگان اين كتاب را با رماني متفاوت روبه‌رو مي­‌كرد و در عين حال واقعيت ها و شرايط آن دوره از كشورمان را به تصوير مي كشيد.