نقد فیلم «انتقام جویان: جنگ ابدیت» ساخته برادران روسو

30 ارديبهشت 1397
انتقام جویان: جنگ ابدیت  Avengers: Infinity War انتقام جویان: جنگ ابدیت Avengers: Infinity War

 یک پیچیدگی بصری محض

«انتقام جویان: جنگ ابدیت» فیلم عجیبی است. تقریباً دو ساعت و نیم طول می‌کشد و مملو از اکشن، جلوه‌های ویژه، هیجان و سروصداهایی است که سالن‌های سینما را به تسخیر خود درمی‌آورند. ولی به نظر می‌رسد اکشن سرگیجه‌آور فیلم بیش‌تر یک عنصر فرعی باشد برای به تصویر کشیدن ایده اصلی که مدنظر سازندگان بوده است: نمایش تک‌تک خیل عظیم شخصیت‌های دنیای مار ول دست‌کم برای چند لحظه. در میان فیلم‌هایی که بین دو دسته داستان محور و شخصیت محور قرار دارند، انتقام جویان: جنگ ابدیت به‌طور عجیب و غافلگیرکننده‌ای در دسته دوم قرار می‌گیرد. 

از این لحاظ، اگرچه در «انتقام جویان: جنگ ابدیت» هیچ عنصر کوچکی وجود ندارد، ولی به نظر می‌رسد فیلم بیش‌تر ادای یک فیلم را درمی‌آورد. در فیلم حتی یک درام ساده، یک داستان قائم‌به‌ذات و ساختارند پیدا نمی‌شود. بیش‌تر به نظر می‌آید یکی از قسمت‌های دو ساعت و نیمه یک سریال تلویزیونی در سالن سینما پخش شود. اگر قسمت‌های قبلی را ندیده باشید، شاید پیگیری ماجراهای فیلم کمی برایتان سخت باشد. خبری از معرفی شخصیت‌ها نیست، آن‌ها به‌یک‌باره ظاهر می‌شوند. رفتارهایشان هم دقیقاً مشابه و ادامه‌دهنده کارهایی است که در فیلم‌های قبلی برایشان تعیین‌شده است. «انتقام جویان: جنگ ابدیت» نه‌تنها این پیش‌فرض را در ذهن دارد که بینندگان تمام فیلم‌های پیشین شرکت مارول را دیده‌اند، بلکه بدتر این‌که تصور می‌کند بینندگان داستان‌های پیشین را هنوز در ذهن دارند.

اگر آن‌ها را ندیده‌اید، نگران نباشید. می‌توانید به اینترنت رجوع کنید. شاید بتوانیم «انتقام جویان: جنگ ابدیت» را اولین فیلمی در نظر بگیریم که در قالب یک آگهی تبلیغاتی طولانی عمل می‌کند. آگهی برای ترغیب مخاطبان به تماشای سریالی که تمام قسمت‌های آن در طول این سال‌ها در سالن‌های سینما پخش‌شده‌اند و حال از طریق اینترنت به راحتی می‌توان به آن‌ها دست پیدا کرد. بی‌قاعدگی فیلم ناشی از جلوه‌های ویژه بی‌نهایت ولی شلخته آن نیست. این بی‌قاعدگی بیش‌تر از پراکندگی درام فیلم نشاءت می‌گیرد، نمایش که در مجموعه‌ای از فیلم‌های مختلف شرکت مارول پراکنده‌شده است. برای این‌که به اهمیت هر یک از صحنه‌های فیلم پی ببرید، باید بگردید و ریشه آن را در فیلم‌های پیشین پیدا کنید. نکته دیگر این‌که جنگ ابدیت به نحوی ساخته‌شده است که شما مجبور شوید آن را بارها ببینید. کارگردان‌های فیلم، آنتونی و جو روسو، جلوه‌های ویژه و صحنه‌های عظیم فیلم را با شیرجه‌های سرگیجه‌آور و حرکات سریع دوربین به نمایش می‌گذارند. به این ترتیب با یک پیچیدگی بصری محض طرف هستیم که برای درک کامل جزئیات آن، باید بارها و بارها فیلم را ببینید. برادران روسو اگرچه تصویرسازی چندان باکیفیتی برای پر کردن فضای فیلم (حتی یک صحنه یا نما) فراهم نمی‌کنند، ولی دست‌کم می‌توانیم خوشحال باشیم این تصویرسازی‌ها از نظر کمیت چیزی کم و کسر ندارند. 

فیلم‌نامه فیلم که توسط کریستوفر مارکوس و استیون مک فیلی نوشته‌شده، حول محور یک مک گافین کلاسیک و سرراست می‌چرخد (مک‌گافین به سرنخ یا ابزاری گفته می‌شود که بدون اهمیت ذاتی، به پیشبرد داستان کمک می‌کند). شش سنگ کوچک و باارزش در جهان فیلم وجود دارد: سنگ فضا، واقعیت، قدرت، روح، ذهن و زمان. هرکسی که صاحب هریک از این سنگ‌ها شود یک قدرت ویژه به دست می‌آورد. ولی اگر کسی بتواند هر شش تایشان را به دست بیاورد، به قدرت مطلق و شکست‌ناپذیری تبدیل می‌شود که می‌تواند کل جهان را تحت کنترل دربیاورد. شروری به نام تانوس (جاش برولین) با صورتی سفت و سخت و چانه‌ای بزرگ و خط دار، این سنگ‌ها را می‌خواهد. تمام شخصیت‌های جهان ابرقهرمانی مارول گرد هم جمع می‌شوند تا مانع دستیابی فانوس به سنگ‌ها شوند. 

نقشه‌ای که فانوس در سر دارد عملاً باعث بروز یک قتل‌عام می‌شود. فیلم هم با نوعی خودشیفتگی بیش از حد بر طبل این تصور وهم آور مدنظر تانوس می‌کوبد. مخلفات و نمایش‌های حاشیه‌ای دیگری هم وجود دارند که به عنوان چاشنی به فیلم اضافه‌شده‌اند. «انتقام جویان: جنگ ابدیت» یک مشکل بزرگ دارد: موسیقی. آهنگ آلن سیلوستری که یک ارکستر سمفونی شنیدنی از انواع سازهای زهی و بادی و کوبه‌ای است، اگر نگوییم شنیدنی است دست‌کم می‌توانیم بگوییم اثر قابل قبولی است. مشکل این است که در ژانر اشتباهی به‌کاررفته است. چیزی که فیلم احتیاج دارد و از همان ابتدای فیلم هم نیاز به آن حس می‌شود، خشم آتشین موسیقی هوی‌متال است. این‌که مدیران پشت این پروژه راضی به استفاده از موسیقی مناسب آن نشده‌اند نشان می‌دهد که آن‌ها هیچ تمایلی نداشته‌اند که ذهن مخاطب را از بزن و بکوبی که برادران روسو روی صحنه به راه می‌اندازند، منحرف کنند. 

با این حال، با این همه شخصیتی که مرتب رفت‌وآمد می‌کنند و داستانی که به شکل مضحکی گسترده شده تا تک‌تک شخصیت‌ها فرصتی برای خودنمایی داشته باشند، به سختی می‌شود حضور بازیگران را در فیلم حس کرد. هیچ‌یک از رشته‌های داستانی فیلم تأثیرگذار نیستند، شاید تنها کشمکش درونی بروس بنر (مارک رافلو) برای بیرون کشیدن هالک درونش متقاعدکننده باشد. در «انتقام جویان: جنگ ابدیت» نباید دنبال بازی بی‌نظیری از طرف بازیگران باشید، در عوض چیزی که مهم است این است که هر بازیگر با لحن و سبک خاص خودش صحبت می‌کند. به همین دلیل بازیگرانی مثل رابرت داونی جونیور و دانای گوریرا بیش‌تر از بقیه می‌درخشند. هم‌چنین در این قسمت شخصیت واندا ماکسیمف مورد پردازش بیش‌تری قرارگرفته است و الیزابت اولسن با روشی خاص موفق شده خود را متمایز کند. او با صدای آرام و رفتار خنثی خود، در میان این همه ستاره شسته رفته، واقع‌گرایی قابل‌توجهی را به نمایش می‌گذارد. 

قواعدی که فیلم برای ابرقهرمانان خود تعیین کرده است تعریف‌نشده و تغییرپذیر هستند. قدرت‌های بی‌نهایت یعنی احتمالات دراماتیک بی‌نهایت، بدون محدودیت‌هایی که در دنیای واقعی بر سر راه انتخاب‌ها و تصمیمات ما وجود دارد. به همین دلیل در تمام نبردهای سهمگین و آتش‌بازی‌های فراوان فیلم، هیجان آن‌چنانی دیده نمی‌شود. حتی مرگ‌های ناگهانی شخصیت‌های محبوب فیلم هم‌سطحی به نظر می‌رسد، چراکه این قدرت‌های ابرقهرمانی (که به لطف سنگ زمان و قابلیت بازگشت‌پذیری زمان حتی قوی‌تر از قبل هم شده‌اند) این تصور  را به وجود می‌آورند که هیچ پایان قطعی وجود ندارد و هیچ مرگی به نشانه پایان کار نیست. این قهرمانان رستگاری بخشی که بدون تردید در قسمت بعدی هم حضور خواهند داشت، چندان عطشی در ما برنمی‌انگیزند. آن‌ها مثل تقویمی هستند که هیچ گریزی از آن نیست و همیشه جلوی چشم ما قرار دارند. تنها ویژگی فیلم که می‌شود به آن دل بست، بامزگی کم‌رمق آن است. اگر تهیه‌کنندگان فیلم کمی حس شوخ‌طبعی داشتند، شاید به تانوس با قدرت‌های بی‌نهایتی که دارد اجازه می‌دادند که حتی شرکت مارول را هم کنترل کند. مثلاً فرض کنید تانوس می‌توانست فیلم انتقام جویان: جنگ ابدیت را دوباره تدوین کند و خودش را این بار نه به عنوان یک شرور، بلکه در نقش یک ابرقهرمان وارد فیلم کند. 

ریچارد برودی، نیویورکر

 

از دنیای سینمایی مارول چه می‌دانیم؟

فیلم‌های دنیای سینمایی مارول؛ به عنوان یکی از پرمراجعه‌ترین سرفصل‌ها در دنیای ادبیات سینمایی؛ به مجموعه فیلم‌های ابرقهرمانی اطلاق می‌شود که بر پایه کتاب‌های مصور شخصیت‌های مارول کامیکس ساخته و منتشر می‌شوند. تولید این فیلم‌ها از ‌سال ۲۰۰۷ آغازشده و تاکنون ادامه داشته است. این مجموعه فیلم‌ها پرفروش‌ترین مجموعه فیلم تاریخ سینماست. کوین فایگی تهیه‌کننده اصلی تمامی فیلم‌های دنیای سینمای مارول بوده است. آوی آراد تهیه‌کننده دو فیلم منتشرشده در سال ۲۰۰۸ و گیل آن هرد تهیه‌کننده‌ هالک شگفت‌انگیز بود. رابرت داونی جونیور، کریس ایوانز، ساموئل ال. جکسون و اسکارلت جوهانسون، بازیگرانی هستند که در بیشتر فیلم‌های دنیای سینمایی مارول حضورداشته‌اند.

در سرفصل دنیای سینمایی مارول در ویکی‌پدیا آمده که نخستین فیلم دنیای سینمایی مارول مرد آهنی بود که پارامونت پیکچرز آن را توزیع کرد. پارامونت در ادامه مرد آهنی ۲ (۲۰۱۰)، ثور (۲۰۱۱) و کاپیتان آمریکا: نخستین انتقام‌جو (۲۰۱۱) را منتشر کرد و یونیورسال پیکچرز هم عهده‌دار توزیع ‌هالک شگفت‌انگیز (۲۰۰۸) بود. والت دیزنی استودیوز موشن پیکچرز کار توزیع فیلم‌های مارول را با انتقام‌جویان شروع کرد که آخرین فیلم فاز اول بود. فاز دو شامل فیلم‌های مرد آهنی ۳ (۲۰۱۳)، ثور: دنیای تاریک (۲۰۱۳)، کاپیتان آمریکا: سرباز زمستان (۲۰۱۴)، نگهبانان کهکشان (۲۰۱۴)، انتقام‌جویان: عصر اولتران (۲۰۱۵) و مرد مورچه‌ای (۲۰۱۵) است. کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی (۲۰۱۶) نخستین فیلم از فاز سوم بود و به دنبال آن دکتر استرنج (۲۰۱۶)، نگهبانان کهکشان بخش ۲ (۲۰۱۷)، مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه (۲۰۱۷)، ثور: رگنوراک (۲۰۱۷) و پلنگ سیاه (۲۰۱۸) نیز منتشر شد. قرار است فیلم‌های انتقام‌جویان: جنگ ابدیت (۲۰۱۸)، مرد مورچه‌ای و زنبورک (۲۰۱۸)، کاپیتان مارول (۲۰۱۹) و فیلم بدون نام انتقام‌جویان (۲۰۱۹) نیز منتشر شوند. سونی پیکچرز قرار است فیلم‌های مرد عنکبوتی را منتشر کند که داستان آن در دنیای سینمایی مارول اتفاق می‌افتد و مالکیت، تأمین بودجه، توزیع آن و همچنین نظارت بر ایده‌های داستانی همچنان در اختیار سونی خواهد بود.

هم‌چنین دنباله مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه نیز در‌ سال ۲۰۱۹ منتشر می‌شود و سه فیلمی که هنوز نامشان مشخص نشده، قرار است در ۲۰۲۰ منتشر شوند. ساخت نگهبانان کهکشان بخش ۳ نیز تأیید و‌ سال ۲۰۲۰ برای انتشار آن مشخص‌شده است. همچنین فایگی تأیید کرده که ممکن است پس از اتمام فاز سوم، گروه‌بندی فیلم‌ها به شکل فازی متوقف شود.

بازیگرانی که در انتقام‌جویان درخشیده‌اند

یک آسمان ستاره انتقام‌جو

شماری از بهترین‌های دنیای سینمایی کمپانی مارول در این فیلم بازی کرده‌اند. رابرت داونی جونیور که در فیلم نقش تونی استارک یا همان مرد آهنی معروف را دارد، رهبر انتقام‌جویان است که خودش را نابغه، میلیاردر، دخترباز و خیّر معرفی می‌کند و زرهی الکترومکانیکی برای خود طراحی کرده‌ است. یکی از کارگردانان فیلم، جو روسو درباره این شخصیت گفته که «تونی حس می‌کند خطری دارد زمین را تهدید می‌کند، برای همین هرچه در توانش دارد، انجام می‌دهد تا زمین را امن نگه دارد.»

کریس همسورث در نقش ثور یکی دیگر از انتقام‌جویان که ولیعهد آزگارد نیز هست، دیگر بازیگر مطرح این فیلم است. جو روسو گفته که «ثور» در این فیلم بعد از اتفاقات فیلم ثور: رگنوراک دیده می‌شود و در آن فیلم اتفاقاتی می‌افتد که وی در موقعیتی جذاب قرار می‌گیرد و انگیزه‌های احساسی واقعی‌ای دارد. مارک روفالو هم نقش بروس بنر را ایفا می‌کند. یکی از انتقام‌جویان دانشمند و نابغه که وقتی ضربانش بالا می‌رود، تبدیل به غول سبزرنگ و بسیار قدرتمندی به اسم ‌هالک می‌شود.

در کنار او، کریس ایوانز را در نقش کاپیتان آمریکا می‌بینیم. رهبر فرقه جداشده از انتقام‌جویان و سرباز جنگ جهانی دوم که بدنش توسط تکنولوژی پیشرفته‌ای بهبود فیزیکی فوق‌العاده‌ای یافته است. او ٧٠‌سال در یخ منجمد بود تا این‌که در دنیای مدرن بیدار شد. برادران روسو می‌گویند راجرز دیگر کاپیتان آمریکا نیست و وقتی در آخر فیلم جنگ داخلی سپرش را انداخت، یعنی هویت کاپیتان آمریکا را کنار گذاشت. جو روسو درباره او می‌گوید: «وظیفه او نسبت به خودش در تضاد با وظیفه‌اش نسبت به بقیه قرار می‌گیرد. او حالا درگیر این موضوع است که بدون هویت کاپیتان آمریکا و سپرش چه کسی است.»

اسکارلت جوهانسون هم در این فیلم بازی کرده؛ در نقش ناتاشا رومانف و البته بیوه سیاه؛ جاسوس فوق حرفه‌ای و مأمور و انتقام‌جوی سابق شیلد. بندیکت کامبربچ در نقش دکتر استیون استرنج یک جراح مغز و اعصاب ماهر که در یک حادثه دست‌هایش آسیب دید و برای درمان به جایی رفت که با دنیای جادو آشنا شد و برای به دست آوردن مهارت‌های آن‌ها آموزش دید و استاد جادوگری شد؛ دان چیدل در نقش جیمز رودس یا همان ماشین جنگ، افسر سابق نیروی هوایی ایالات‌متحده آمریکا که ماشین جنگ را کنترل می‌کند و البته تام ‌هالند در نقش پیتر پارکر یا همان مرد عنکبوتی دیگر بازیگران مطرح این فیلم هستند.

چادویک بوزمن در نقش تی چالا یا پلنگ سیاه؛ پل بتانی در نقش ویژن؛ الیزابت اولسن در نقش واندا ماکسیمُف یا جادوگر سرخ؛ ادریس البا در نقش ‌هایمدال؛ زویی سالدانا در نقش گامورا؛ وین دیزل در نقش گوروت؛ بردلی کوپر در نقش راکت راکون؛ گوئینت پالترو در نقش پپر پاتز، نامزد تونی استارک و مدیرعامل صنایع استارک؛ ساموئل ال. جکسون در نقش نیک فیوری، مدیر سابق شیلد که در ابتدا گروه انتقام‌جویان را تشکیل داد؛ بنیسیو دل تورو در نقش کلکتور؛ و جاش برولین در نقش تانوس دیگر ستارگانی هستند که گروهی بی‌همتا از محصولات و مخلوقات مارول را روی پرده جان بخشیده‌اند.

 انتقام جویان: جنگ ابدیت  Avengers: Infinity War

کارگردان: برادران روسو. نویسنده: کریستوفر مارکوس، استیون مک فیلی. بازیگران: رابرت داونی جونیور، کریس همسورث، مارک رافلو، کریس ایوانز، اسکارلت جوهانسون، بندیکت کامبربچ، دان چیدل، تام هالند، الیزابت اولسن، دانای گوریرا . سال اکران: ۲۰۱۸