وارد اتاق هتل خود در هالیوود می شود که پر است از عروسک های قدو نیم قد شخصیت های کارتونی فیلم های دیسنی.او یک عروسک بزرگ میکی موس را برداشته و با حالت تنبیه آن را رو به دیوار در گوشه ای از اطاق می گذارد و خطاب به آن می گوید:" تا زمانی که هنر لطافت و نرمش را یاد نگیری همین جا خواهی ماند. در صحنه دیگری می بینیم که خود شخصیت والت دیسنی که تام هنکس نقش او را بازی می کند، با عجله سیگاری را خاموش می کند و برای خودش مشروب می ریزد. حتی در یکی از جملاتش کلمه " لعنت" را به کار می برد. جان لی هنکوک کارگردان فیلم نجات آقای بنکس می گوید:" من نگران بودم که نکند مدیران شرکت فیلمسازی والت دیسنی به نشان دادن چنین صحنه هایی اعتراض کنند و بگویند نه مشروب، نه سیگار و نه کلمات ناسزا. چون می خواهیم که چهره والت دیسنی خیلی بهتر از یک انسان، مثل یک خدا ترسیم شود. ولی در نهایت از تمام اجزای این فیلم حمایت کردند و متوجه شدند که اگر والت دیسنی را مثل یک انسان واقعی نشان دهیم شخصیت جالب تری خواهد بود."
در عالم واقعیت والت دیسنی یک سیگاری قهار بود اما یکی از سیاست های این شرکت نشان ندادن صحنه روشن کردن و کشیدن سیگار است. به همین خاطر نشان دادن یک سیگار خاموش شده حداکثر چیزی است که طبق سیاست های شرکت والت دیسنی می توان در فیلم نشان داد. اما واکنش مدیران شرکت والت دیسنی به سایر صحنه های فیلم، که به شکل شوخی و طنز از این موسسه قدیمی فیلمسازی انتقاد می کند، چه بود؟ جان لی هنکوک می گوید: " آقایون در شرکت دیسنی به این صحنه ها می خندیدند. به نوعی به خودشان می خندیدند. به نظرشان خنده دار بود و به هیچکدام از شوخی های موجود در فیلم اعتراضی نکردند. به عنوان مثال شخصیت پی ال تراورس در یکی از صحنه های فیلم می گوید من هیچ علاقه ندارم که به دیسنی لند بروم، چون یک ماشین پولسازی است. من فکر می کردم که مدیران دیسنی این لطیفه را حذف کنند ولی این کار را نکردند و در فیلم باقی ماند."
فیلم نجات آقای بنکس بازگویی ماجراهای واقعی مربوط به جدال پی ال تراورس و والت دیسنی بر سر حقوق معنوی فیلم مری پاپینز است. اما تامسون که نقش خانم تراورس را بازی می کند می گوید ایفای نقش این داستان نویس مردم آزار یکی از دشوارترین موارد بازیگری او بوده و معتقد است که شخصیت این نویسنده تضاد های شدیدی داشته است. شرکت فیلمسازی والت دیسنی ۲۰ سال به دنبال آن بود که حقوق معنوی این کتاب را به دست بیاورد و بالاخره در سال ۱۹۶۱ پی ال تراورس نویسنده مری پاپینز از لندن به هالیوود می رود تا در یک ملاقات رو در رو این موضوع را حل و فصل کند.
این فیلم در صحنه هایی به دوران کودک خانم تراورس در سال ۱۹۰۶ در استرالیا باز می گردد و نشان می دهد که چگونه رابطه این دختر کم سن و سال با پدرش، که نقش وی را کالین فارل بازی می کند، نه تنها روی شیوه نویسندگی وی بلکه حتی روی شخصیت های داستان مری پاپینز تاثیر گذاشته است. این فیلم که فیلمنامه آن اثر کلی مارسل نویسنده بریتانیایی است اولین فیلم سینمایی است که بخشی از زندگی والت دیسنی را به تصویر می کشد.جان لی هنکوک می گوید:" اگر تام هنکس با ایفای این نقش موافقت نمی کرد واقعا نمی دانم که چه کار می توانستیم بکنیم. در عین حال باید یادآوری کنم که این فیلم داستان زندگی والت دیسنی نیست. در حقیقت تمام ماجرا مربوط به زندگی پی ال تراورس است ولی در عین حال دو هفته از زندگی والت دیسنی در سال ۱۹۶۱ را نیز نشان می دهد."
پی ال تراورس قبل از امضای قراردادی که تمام حقوق معنوی کتابش را به شرکت والت دیسنی واگذار می کرد، شرط گذاشت که روی فیلمنامه مری پاپینز و موسیقی و ترانه های آن که توسط ریچارد و رابرت شرمن ساخته شد، کنترل کامل داشته باشد. خانم تراورس که در سال ۱۹۹۶ درگذشت به حدی از فیلم سینمایی مری پاپینز که چندین جایزه اسکار گرفت، بدش می آمد که پس از آن حاضر نشد به هیچ وجه اجازه دهد از سایر کتاب های این مجموعه فیلمی تهیه شود. از جان لی هنکوک پرسیدیم که فیلم مری پاپینز که شیوه ساخت آن ترکیب کردن بازیگران و صحنه های واقعی با انیمیشن بود، روی دوران کودکی وی چه تاثیری داشته است؟ "من این فیلم را چندین بار دیده ام و بخشی از دوران کودکی من بود. ولی از آن فیلم هایی نبود که هر سال آن را تماشا کنم و یا برایم خیلی عزیز باشد. همیشه به این فیلم به عنوان یک گام مهم در تکنیک فیلمسازی نگاه کرده ام و البته ترانه های آن بسیار عالی و واقعا گیرا هستند."
هر چند پی ال تراورس حقوق معنوی کتاب را به شرکت والت دیسنی واگذار کرد ولی تهیه و اکران فیلم تا سال ۱۹۶۴ طول کشید. در جوایز اسکار آن سال در سیزه بخش نامزد شد و در نهایت پنج جایزه اسکار دریافت کرد: بهترین بازیگر زن نقش اصلی برای جولی اندروز و همینطور بهترین جلوه های ویژه، بهترین تدوین، بهترین موسیقی متن اوریجینال و بهترین ترانه. اگرچه در دو سال گذشته جایزه اسکار برای بهترین فیلم به آرتیست و آرگو رسید، که موضوع هر دو آنها نیز سینما و ساختن یک فیلم دیگر بود، ولی فیلم نجات آقای بنکس امسال اقبال کاملا متفاوتی داشت و برای هیچیک از رشته های مهم اسکار نامزد نشد.
جیمز براردینلی در باره این فیلم نوشته پی. ال تراورس نویسنده ی کتاب های محبوب «مری پاپینز» است که می توان گفت به دلیل اقتباس سینمایی سال 1964 محبوب ترین و مشهور ترین کتاب نزد بچه ها (و بزرگترها) است. «نجات آقای بنکس» روایتگر این است که این فیلم چطور با وجود 20 سال مخالفت و ممانعت تراورس در مقابل پیشنهادات والت دیزنی، سر انجام ساخته شد. تراورس آنقدر عاشق شخصیت هایش بود که تصور تغییر کردن یا کوچک شدن آن ها برای حضور روی پرده ی سینما برایش نوعی کفر به شمار می رفت.
«نجات آقای بنکس» به عنوان سیری در روند "ساخت" «مری پاپینز» چیزهای به شدت جذابی ارائه می کند اما فیلم بخش عمده ای از تأثیر احساسی خود را در طی چند فلش بک به دست می آورد که نشان می دهند چرا شخصیت های «مری پاپینز» تا این حد برای تراورس ارزش داشتند. فیلم که میان سال های 1906 در استرالیا و 1961 در لس آنجلس رفت و برگشت می کند، تصویری کامل از نویسنده را به نمایش می گذارد که نقش کودکی اش را انی روز باکلی بازی کرده است و اما تامپسون در نقش شصت و چند سالگی او ظاهر شده است. دیگر نقش آفرینی برجسته ی فیلم مربوط به تام هنکس است که تصویری که از والت دیزنی ارائه می دهد، طبق گفته ی کسانی که این غول سنگین وزن هالیوود را از نزدیک می شناختند مو به مو دقیق است، حتی در رفتار شخصی جزئی او.
کمپانی دیزنی «نجات آقای بنکس» را روی صحنه برده است تا پنجاهمین سالگرد ساخت فیلم «مری پاپینز» را جشن بگیرد. این فیلم همانقدر که یک درام عالی است، نشانگر هدف گیری هوشمندانه ی بازار فروش است زیرا فیلمی که به آن اشاره می کند در یک نسخه ی بلوری ترمیم شده با مقدار زیادی امکانات ویژه به صورت بلو-ری وارد بازار شده است. «نجات آقای بنکس» مانند یک اشتها آور عمل می کند؛ تقریباً غیرممکن است که این فیلم را ببینید و احساس نیاز شدید نکنید که نسخه ای از فیلم موزیکال جولی اندروز و دیک ون دایک پیدا کنید. علاوه بر این گفته شده که «نجات آقای بنکس» معذرت خواهی به تأخیر افتاده ی شرکت والت دیزنی از تراورس است، زیرا کینه ی او نسبت به دیزنی پس از اکران «مری پاپینز» عمیق تر شد (این نکته در فیلم نمایش داده نشده است).
«نجات آقای بنکس» دو داستان مجزا را به نمایش می گذارد که لابلای هم تصویر می شوند تا بر ارتباطی که در وهله ی اول مشخص نیست، تأکید کند. فیلم کارهای جینتی هشت ساله را، در زمانی که او و خانواده اش در یک دنبال می کند که در یک خانه ی مخروبه زندگی می کنند و سعی می کنند در قلمروی جداافتاده زندگی خود را پیش ببرند. پدر او، تراورس گاف (کالین فرل)، این شرایط را یک ماجراجویی بزرگ می بیند و اشتیاق او باعث شدت گرفتن هیجانات جینتی می شود. مادرش مارگارت (روث ویلسون) زنی بی شور و شوق است. گرچه گاف همانقدری که دوست داشتنی است، بطری های مشروب را ستایش می کند و اعتیادش به الکل نشانگر سقوط اوست.
قسمت اعظم داستان در اوایل دهه ی 1960 رخ می دهد. دیزنی به عنوان آخرین راهکار تراورس را با هواپیما به لس آنجلس آورده است تا او را قانع کند که حق و حقوق «مری پاپینز» را به او بفروشد. او به تراورس اجازه می دهد با دان دا گرادی (بردلی ویتفورد) فیلمنامه نویس اثر و برادران شرمن، رابرت (بی. جی نواک) و ریچارد (جیسون شوارتزمن) که برای نوشتن ترانه های فیلم استخدام شده اند، ملاقاتی داشته باشد. دیزنی راننده ای پرحرف (پل جیاماتی) در اختیار تراورس قرار می دهد که از زیبایی های لس آنجلس تعریف می کند و گردشی مخصوص در دیزنی لند برای او ترتیب می دهد. تاریخ به ما نشان می دهد که تراورس در نهایت نرم شد و موافقت کرد اما «نجات آقای بنکس» نشان می دهد این اتفاق چقدر سخت رخ داد.
آن هایی که با مداکرات پشت صحنه ی فیلم که بیش از نیم قرن پیش اتفاق افتاد آشنا هستند، صداقت و واقع نگاری فیلم را ستایش می کند. ریچارد شرمن، عضو زنده مانده ی گروه دو نفره ی نویسندگان ترانه، در نقش یک مشاور در روند ساخت فیلم حضور داشت. «نجات آقای بنکس» به یاد و خاطره ی رابرت تقدیم شده است که اوایل سال 2013 درگذشت. فیلمنامه نویسان اثر کلی مارسل و سو اسمیت و کارگردان آن جان لی هنکوک (کارگردان فیلم «منطقه پشتيباني نشده») بایستی ستایش شوند که لحن فیلم را سرزنده نگه داشته اند و با اینحال تأثر حسی به سزایی روی مخاطب می گذارند. فیلم از انواع تله های رایج اجتناب می کند؛ فیلم هرگز بیش از حد احساساتی نمی شود و تراورس را به یک پیرزن دوست داشتنی که قلب طلایی اش به واسطه ی هوس پوشانده شده است، تبدیل نمی کند.
بازی های قوی یکی از دلایل تأثیرگذاری «نجات آقای بنکس» تا به حد حاضر است. گروه بازیگران به شدت حرفه ای و قدرتمند هستند و برندگان و نامزدهای اسکار سال های پیش میان آن حضور دارند. اعتبار و شهرت هنکس و تامپسون آشکار است اما پاول جیاماتی و ریچل گریفینز که بازیگران نقش های فرعی هستند نیز نامزدی اسکار را در کارنامه ی خود دارند. قدرت بازیگران نقش های فرعی، درست به اندازه ی نقش آفرینی عالی هنکس و تامپسون، ویژگی ای است که «نجات آقای بنکس» را از چندین و چند فیلم ساخته شده "بر اساس یک داستان واقعی" بالاتر قرار می دهد.
نجات آقای بنکس
کارگردان: جان لی هنکوک. نویسندگان: سو اسمیت، کلی مارسل. بازیگران: اما تامپسون، تام هنکس، پل جیامتی، کالین فارل، جیسون شوارتزمن و...
