سلیس: ژان پل بلموندو، یکی از ماندنی‌ترین چهره‌های سینمای فرانسه، در ٨٨ سالگی درگذشت. بلموندو که سال‌های اخیر را دور از سینما گذراند، یکی از معدود بازیگرانی است که با اشتیاق یکسان در فیلم‌های عامه‌پسند و در فیلم‌های به‌اصطلاح «روشنفکرانه» ایفای نقش می‌کرد. او به شکلی استثنایی در هر دو زمینه به اوج موفقیت رسید.
بلموندو که نیم‌قرن لبخند جذابش بر صفحه نقره‌ای می‌درخشید، روز دوشنبه در سن ۸۸ سالگی در خانه‌اش در پاریس چشم از جهان فروبست. بلموندو با شخصیتی اغلب بی‌پروا و جسور، مظهر سینمای موج نو فرانسه بود. او را با جیمز دین و همفری بوگارت مقایسه می‌کردند.
بلموندو با هیکل ورزشکاری و بینی شکسته مشت‌زن‌ها، در دهه ۱۹۶۰ یکی از محبوب‌ترین بازیگران سینمای فرانسه بود. ژان لوک گدار، فیلم‌ساز نوآور فرانسه، در سال ۱۹۶۰ بلموندو را در نقش خلافکاری قلدر در فیلم «از نفس افتاده» به سینما معرفی کرد. پس‌ازآن، بلموندو در فیلم «چهارصد ضربه» فرانسوا تروفو بازی کرد که به عقیده بسیاری، تاریخ سینما را عوض کرد.
مجله آمریکایی تایم در سال ۱۹۶۴ بلموندو را «چهره جدید فرانسه امروزی» لقب داد. از دهه ۱۹۷۰، بلموندو بیشتر در فیلم‌های حادثه‌ای بازی می‌کرد که در آن‌ها وظیفه بدلکار را هم اغلب خودش به عهده داشت.
او بازیگری کاریزماتیک بود و در ایفای نقش معمولاً از بدل استفاده نمی‌کرد. در اواسط دهه شصت میلادی به بازی در فیلم‌های پرفروش و عامه‌پسند روی آورد و به‌سرعت به یکی از چهره‌های اصلی فیلم‌های مهیج و کمدی بدل شد.
برخی از این تصمیم او ایراد گرفته و می‌گفتند در محصولات تجاری استعداد ویژه او به هدر می‌رود. او در یکی از مصاحبه‌هایش گفته بود: «وقتی بازیگری موفق می‌شود برخی به او پشت می‌کنند و می‌گویند راه ساده را برگزیده و نمی‌خواهد ریسک کند. ولی حقیقت این است که پر کردن سالن سینماها کار ساده‌ای نیست و اگر من آشغال تولید می‌کردم این‌همه مدت مشهور نمی‌ماندم. مردم ابله نیستند».
یکی از اساتیدش در مدرسه بازيگری گفته بود: «آقای بلموندو با آن چهره خشن هیچ‌گاه موفق نخواهد شد». ولی این پیش‌بینی کاملاً نادرست از آب در آمد. ژان پل بلموندو به یکی از سرشناس‌ترین و محبوب‌ترین بازیگران سینمای فرانسه بدل شد و در طول نیم‌قرن در بیش از ۸۰ فیلم که بسیاری از آن‌ها ازنظر تجاری بسیار موفق بودند، ظاهر شد.
برخی از منتقدان سینما معتقدند که اتفاقاً چهره نامتعارف ژان پل بلموندو که با کلیشه‌های سینمای کلاسیک هیچ شباهتی نداشت یکی از دلایل اصلی موفقیت او در سینمای موج نو و سپس سینمای پرفروش فرانسه بود.
او در فیلم‌هایی با مضامین و از ژانرهای گوناگون و آثار کارگردان صاحب‌نام فرانسوی از ژان لوک گدار و فرانسوا تروفو گرفته تا کلود للوش بازی کرد. برخی از آثار او فیلم‌های هنری موردستایش و برخی دیگر فیلم‌های مهیج و قهرمانی و یا کمدی‌های دل‌چسب هستند.
مشخصات ظاهری، بینی له‌شده، لب‌های کلفت و هیکل درشت و ورزیده به او امکان می‌داد که در نقش یک عصیانگر، کارآگاه پلیس، جاسوس و حتی کشیش بازی کند.
حالم ازت به هم می‌خوره!
«ژان پل بلموندو» در سینمای فرانسه در هر نقشی ظاهرشده است، از روشنفکر گوشه‌گیر تا گانگستر ماجراجو، اما بیشتر سینما دوستان او را در قالب جوان پر شر و شوری به یاد می‌آورند که آرام و قرار ندارد: ژان پل بلموندو.
او با «موج نو» به دنیا آمد، اما درست‌تر آن است که گفته شود، او مُرد تا «موج نو» زاده شود. فیلم «از نفس افتاده» به کارگردانی ژان لوک گدار با مرگ قهرمان پر شروشور آن تکمیل می‌شود. «میشل» با گلوله‌ای در پشت در خیابان فرار می‌کند. دوربین به همراه دخترک آمریکایی که او را به پلیس لو داده، وی را دنبال می‌کند. در انتهای خیابان میشل به زمین می‌افتد. آخرین پک را به سیگار می‌زند، برای دخترک که بالای سر او ایستاده، شکلک درمی‌آورد و کلام پایانی خود را خطاب به او و تمام زندگی اعلام می‌کند: «حالم ازت به هم می‌خوره!»
با این صحنه زندگی سینمایی ژان پل بلموندو شروع شد. او پیش از آن‌هم روی صحنه تئاتر و پرده سینما نقش‌های کوچکی ایفا کرده بود، اما استعدادهای او هنوز آشکارنشده بود. این ژان لوک گدار، کارگردان جسور و جوان «موج نو» بود که توانست استعداد بلموندو را کشف کند و از او که به نظر بسیاری «سیمای غیر سینمایی» داشت، یک ستاره سینما بسازد.
بلموندو در روز ۹ آوریل ۱۹۳۳ در محله نویی، در حومه غربی پاریس، به دنیا آمد. پدرش پیکرتراش بود و مادرش رقصنده. در کودکی همان چیزی بود که بعدها به تماشاگران بی‌شمار سینما عرضه کرد: پسربچه‌ای شیطان و زبل که بلد بود با ژست‌ها و اداها و شلوغ‌بازی‌ای‌اش، همشاگردی‌های خود را سرگرم کند.
آقایی در تمام نقش‌ها
ژان پل بلموندو پس از «از نفس افتاده» یک هنرپیشه پرکار حرفه‌ای شد و در ده‌ها فیلم بازی کرد، اما در سال‌های بعد همچنان یکی از ستاره‌های محبوب «موج نو» باقی ماند. او بازهم در فیلم‌های گدار نقش ایفا کرد، مثلاً در فیلم «یک زن زن است» و فیلم اعجاب‌انگیز «پیروی دیوانه» و همچنین در فیلم‌های لویی مال، فرانسوا تروفو، کلود شابرول و کلود للوش.
بلموندو به‌زودی نشان داد که یک بازیگر کارکشته و تمام‌عیار است که به ایفای هر نقشی تواناست و هر کارگردانی، با هر سبک و سلیقه، مایل به همکاری با اوست. توانایی او در انعطاف از نقش به نقش خیره‌کننده بود. برای نمونه در سال ۱۹۶۱ از او ۸ فیلم سینمایی به روی پرده آمد: در کنار نقش جدی و ظریف یک روحانی جوان در فیلم «لئون مورن کشیش» به کارگردانی ژان پیر ملویل، او در فیلم‌های آلبرتو لاتوادا و هانری ورنوی در نقش‌های کمدی و جنایی ظاهر شد.
بلموندو در دهه ۱۹۷۰ در فیلم‌های پلیسی پرهیجان ظاهر شد، معمولاً در نقش گانگستری قلدر و پرتحرک که برای عملیات پرماجرا و به‌ویژه صحنه‌های «خطرناک» آماده است. در این فیلم‌ها او تمام قدرت و توان بدن ورزیده‌ی خود را به نمایش گذاشت.
او در دهه ۱۹۷۰ گران‌ترین و موفق‌ترین هنرپیشه سینمای فرانسه بود. محبوبیت او به‌ویژه به فیلم‌های کمدی شلوغ و پرهیجان برمی‌گردد که او معمولاً نقش یک کلاهبردار زرنگ و حقه‌باز و درعین‌حال نیک‌دل و بامرام و گاهی عاشق‌پیشه را ایفا می‌کند. او در کمدی ظریف و متعادل است و صحنه‌های کتک‌کاری را استادانه اجرا می‌کند.
بلموندو که فرانسوی‌ها او را «ببل» می‌نامند، به دنبال ناراحتی قلبی کمابیش از بازیگری در سینما کنار کشید و به چند کار روی صحنه تئاتر بسنده کرد. او در ۱۲ سال گذشته تنها در یک فیلم ظاهرشده است: در فیلم «مردی با سگش» او بار دیگر مرد بیچاره و بی‌خانمانی است که در خیابان‌های پاریس به دنبال لقمه‌ای نان می‌گردد و دیگر جز یک سگ همدمی ندارد.
بلموندو برای آخرین بار در سال ۲٠۱۱ مقابل دوربین رفت و در فیلم «از فیلمی به فیلم دیگر»، اثر کلود للوش بازی کرد. ده سال قبل از آن، بلموندو در ۶٨ سالگی دچار سکتۀ مغزی شده بود. بعدازاین حادثۀ تلخ، بلموندو به مدت دو سال از سخن گفتن عاجز ماند؛ اما با تلاشی حیرت‌انگیز، توانست به‌تدریج بخشی از توانایی‌های خود را دوباره به دست آورد. بااین‌حال، او که در جوانی اصرار داشت صحنه‌های خطرناک فیلم‌ها را خود، بدون بدل، بازی کند، هیچ‌گاه سلامتی و انرژی قبلی را باز نیافت و آرام‌آرام، با واقع‌بینی و متانت رو به خاموشی رفت.
