سلیس: فیلم «چاقوها بیرون» اثر جدید ریان جانسون، نامه‌ای عاشقانه به نسلی است که در تمام طول زندگی خود عاشق اسرار قتل بوده است.
«چاقوها بیرون» فیلمی آمریکایی در ژانر معمایی- جنایی است که ریان جانسون هم‌زمان کارگردانی، نویسندگی فیلم‌نامه و تهیه‌کنندگی آن را عهده‌دار بوده است. موضوع اصلی فیلم درباره خانواده‌ای است که پس از قتل پدر خانواده در منزل وی گرد هم آمده‌اند. با ورود یک کارآگاه مطرح به این خانه برای تحقیق درباره قتل صاحب‌خانه، اوضاع این خانواده کاملاً به هم می‌ریزد. این فیلم با بازیگری دانیل کریگ، کریس اوانز، آنا د آرماس، جامی لی کرتس، مایکل، دان جانسون و کریستوفر پلامر برای نخستین بار در فستیوال بین‌المللی فیلم تورنتو در 7 سپتامبر 2019 به نمایش درآمده.
«چاقوها بیرون» در 27 نوامبر 2019(6 آذر 98) نیز توسط کمپانی لاینگیتز در سینماهای آمریکا اکران شده است. در سایت روتن تومیتوز با استناد به نظر 136 منتقد به فیلم «چاقوها بیرون» 96 درصد امتیاز داده‌شده است. متاکرتیک نیز بر اساس نظر 26 منتقد به این فیلم از 100 امتیاز 85 امتیاز داده است. دیوید رونی در هالیوود ریپورتر پلات (طرح) فیلم «چاقوها بیرون» را طرحی استادانه توصیف کرده و این فیلم را بسیار سرگرم‌کننده و برای تماشاگران بسیار دلپذیر قلمداد کرده است. در زمان ساخت فیلم‌هایی با موضوع اسرار قتل به‌طور مسلم به عناصری خاص نیاز داریم؛ اما این عناصر و مواد خام را تنها نمی‌توان در دنیای پیرامون و در فضای سده بیست‌و‌یکم یافت؛ این مسئله‌ای بود که ریان جانسون در زمان نگارش فیلم‌نامه و کارگردانی فیلم «چاقوها بیرون» به آن پی برد. او متوجه شد که برای یافتن برخی از مواد خام و عناصری که ما برای پرداخت یک داستان یا ساخت یک فیلم سینمایی با موضوع قتل به آن نیاز داریم باید به سال‌های قرن نوزدهم بازگردیم. به گفته ریان جانسون، این مسئله باعث می‌شود که ما داستان‌هایی که تا پایان آن هویت قاتل نامشخص است (کار چه کسی بوده) را از هر نوع داستان کارآگاهی دیگر جدا کنیم.
ازنظر جانسون، فیلم‌های معمایی - جنایی که قاتل آن‌ها در پایان مشخص می‌شود، باعث شکل‌گیری این سؤال در ذهن مردم می‌شود که قاتل کیست و از همان ابتدای وقوع قتل به دنبال قاتل در میان شخصیت‌های اصلی فیلم می‌گردند و مابقی فیلم به‌صورت پروسه پیدا کردن قاتل طی می‌شود. این روند بیشتر شبیه مراحل یک فیلم نوآر کارآگاهی است. ریان جانسون دراین‌باره می‌گوید: فیلم‌هایی که به‌نوعی در پایان قاتل مشخص می‌شود به نظر من ازنظر سینمایی فیلم‌های مزورانه‌ای هستند؛ چراکه این فیلم‌ها همان ضعف مبنایی را که هیچکاک به آن اشاره‌کرده بود دارند؛ کل این فیلم‌ها وابسته به صحنه آخرشان هستند که در آن در کمال شگفتی نام قاتلی فاش می‌شود که برای کمتر کسی قابل پیش‌بینی است. در ادامه این پرسش در ذهن ریان جانسون شکل گرفت که چگونه می‌توان آثار جنایی که قاتل در پایان آن مشخص می‌شود را به نگارش درآورد که این نقطه‌ضعف در آن دیده نشود و بوی تازگی بدهد و تماشاگران آن را با فیلم‌های قدیمی این ژانر مقایسه نکنند؟ در این مطلب قصد داریم از زبان خود ریان جانسون به این پرسش پاسخ دهیم.
قربانی
داستان «چاقوها بیرون» بر محور یک سؤال بزرگ شکل‌گرفته است؛ پرسشی مبنی بر اینکه چه کسی هارلان ترامبی 80 ساله را به قتل رسانده و چرا؟ البته از جنبه فنی این سؤال بزرگ خود از 2 پرسش مجزا تشکیل‌شده است. شاید ما هیچ‌وقت نتوانیم به پاسخ این پرسش که چرا هارلان ترامبی کشته‌شده برسیم، اما از هم‌اکنون و به‌طور قطعی می‌توانیم اعلام کنیم که ریان جانسون، هارلان ترامبی را به قتل رسانده است و او زمان کاملاً کافی برای این کار داشته است. جانسون نیز با اذعان این مسئله می‌گوید: من 10سال بود درباره سوژه قتل هارلان ترامبی فکر می‌کردم. شواهد قتل را می‌توان پیدا کرد، اما نه در جدولی که با نخی قرمز بر دیوار اتاق دفترش آویخته شده، بلکه در تعدادی دفترچه یادداشت ایتالیایی با مارک مولسکین که جانسون برای نگارش طرح قتل ترامبی از آن‌ها استفاده می‌کرد. در این دفترچه‌ها ریان جانسون به‌وضوح به جزئیاتی ازجمله انگیزه قتل، آلت قتاله و هویت قاتل یا قاتلان پرداخته است.
خود جانسون تصریح کرده که دارای ذهنی است که از جنبه‌های پنهان و معماگونه قتل لذت می‌برد. جانسون می‌گوید: نگهداری ردپای سرنخ‌ها و زمان‌بندی‌های قتل برای من بسیار سرگرم‌کننده است. بااین‌حال هر زمان روی صحنه، بازیگری به سمت من می‌آید و این‌طور به نظر می‌رسد که پرسشی در ذهن دارد، قلبم به مدت کوتاهی از ضربان می‌افتد و وحشت‌زده می‌شوم؛ چراکه در این لحظه این فکر در ذهنم شکل می‌گیرد که نکند آن بازیگر با طرح پرسشی که من پیش‌تر به آن فکر نکرده بودم، کل پلات (طرح) فیلم را برملا کند؛ اما این اتفاق در زمان فیلم‌برداری حتی در یک مورد هم نیفتاد و هیچ‌یک از بازیگران نتوانستند گرهی از طرح فیلم باز کنند؛ بنابراین اکنون می‌توان این ادعا را مطرح کرد که جانسون به‌خوبی طرح قتل را ریخته و هیچ نقطه‌ضعفی را در این فیلم باقی نگذاشته است.
یادآوری خاطرات مقتول با کریستوفر پلامر
اگرچه فیلم پس از کشته شدن ترامبی (با بازی کریستوفر پلامر) آغاز می‌شود اما به دلیل بازی نام کریستوفر پلامر که بازیگر مطرح و شناخته‌شده‌ای است. نمی‌شد به‌هیچ‌وجه در تمام فیلم از او در نقش یک جسد فیلم‌برداری کرد. با حضور کریستوفر پلامر در این فیلم زمینه برای ریان جانسون ازهرجهت مهیا می‌شود تا با فلش‌بک‌هایی شخصیت مقتول اسرارآمیز فیلم را بیشتر و بهتر به تماشاگران بشناساند. درست از این مرحله است که نخستین نشانه‌های یک مغز متفکر پشت این فیلم آشکار می‌شود. به گفته جانسون، در اغلب فیلم‌ها یا حداقل یک‌سوم آن‌ها، فرد مقتول شخص بد یا بدطینتی است که در بسیاری از مواقع مرور گذشته وی نیز لزوماً به پیشبرد داستان فیلم کمک نمی‌کند، اما این قضیه لزوماً درباره فیلم «چاقوها بیرون» صدق نمی‌کند. جانسون ضمن مرور گذشته ترامبی ما را با مرد باهوش و خوش‌قلبی آشنا می‌کند که از طریق نگارش آثار جنایی (که نویسنده بسیار موفقی نیز در این عرصه بوده) خانواده خود را به ثروتی سرشار می‌رساند. جانسون دراین‌باره می‌گوید: باوجوداینکه او ظاهراً گذشته تیره و تاریکی نداشت بااین‌حال من تلاش کردم حداقل در سکانس‌های اولیه فیلم او را به‌صورت فردی اسرارآمیز جلوه دهم.
خانه مرموز، بزرگ و قدیمی همیشگی
ریان جانسون در فیلم «چاقوها بیرون» تمام عناصر کلاسیک یک داستان جنایی را نیز رعایت کرده، ازجمله عناصر اصلی این‌گونه از داستان‌ها، خانه بزرگ و قدیمی و مرموز رعب‌آوری است که در اغلب داستان‌های مشهور جنایی ضمن گردآمدن اکثر اعضای یک خانواده، قتلی در این خانه رخ می‌دهد. این‌گونه منازل همان‌گونه که در اغلب فیلم‌های جنایی – معمایی به تصویر کشیده شده‌اند، خانه‌هایی با راهروهای طولانی و راهروهایی که به حیاط یا باغ راه دارند هستند و در برخی اتاق‌های آن‌ها درهای پنهانی یافت می‌شود.
جانسون دراین‌باره می‌گوید: لوکیشن اصلی فیلم ما خانه‌ای قدیمی در بیرون شهر بوستون بود، بسیار شبیه به خانه‌هایی که قتل‌های راز‌آلود و اسرارآمیز در آن‌ها رخ می‌دهد. علاوه بر اینکه این خانه باید دارای عناصری طنزآمیز باشد که به پیشبرد داستان کمک کند، باید ظاهری هولناک و رعب‌آور نیز داشته باشد. به گفته جانسون، چنین خانه‌ای باید دارای عناصر معماری گوتیک باشد. همچنین کتابخانه‌ای داشته باشد که کارآگاه بزرگ داستان ما بتواند گروه بزرگی از مظنونان را در آن گرد آورد تا درنهایت پرده از اسرار قتل بردارد.
مظنونان
اگر سؤال را این‌گونه مطرح کنیم که چه کسی هارلان ترامبی را کشته؟ باید بدانیم که پاسخ را می‌توان در میان افراد خانواده، نزدیکان، وابستگان و مستخدمان منزل ترامبی یافت که ریان جانسون با وسواس خاصی برای بازی در فیلم «چاقوها بیرون»، آنان را انتخاب کرده است. اغلب این افراد ظاهراً به‌نوعی مرتبط با ترامبی هستند و ظاهراً تا حد زیادی انگیزه قتل هارلان ترامبی را دارند. جانسون دراین‌باره می‌گوید: اینکه هرکدام از نزدیکان مقتول انگیزه‌ای متفاوت برای قتل وی داشته باشند، بیش از هر چیز دیگری در جذابیت داستان‌های جنایی مؤثر است.
بنابراین فهرست اصلی مظنونان ما در این فیلم ازاین‌قرارند: لیندا ترامبی (با بازی جیمی لی کورتیس) دختر هارلان ترامبی که زنی قوی و مسلط بر خانواده است و یک ارتباط احساسی خاصی میان وی و پدرش برقرار بوده. والت (مایکل شانون) پسر ضعیف‌النفس هارلان که دقیقاً شخصیتی متضاد با خواهرش دارد و بیشتر فردی مطیع و فرمان‌بر است. جیکوب ترامبی (با بازی جایدین مارتل) نوه هارلان ترامبی که ازنظر ظاهر و طرز رفتار به نظر یک افسر نازی در حال ترفیع به نظر می‌رسد و همچنین از افرادی که در اینترنت با سایر کاربران شبکه‌های اجتماعی به بحث‌وجدل و دعوا می‌پردازد و کلا دارای روحیه پرخاشگری است. جانسون در ارتباط باشخصیت جیکوب ترامبی می‌گوید: اگر آگاتا کریستی هم امروز می‌خواست داستان جنایی بنویسد، از یک شخصیت پرخاشگر معتاد به اینترنت استفاده می‌کرد. من خواستم از این نوع شخصیت به‌عنوان کاریکاتوری از دنیای امروز استفاده کنم. به گفته جانسون، سایر مظنونان در این فیلم که اغلب آن‌ها خسیس و بدطینت هستند در حال اتهام زنی و فریاد کشیدن بر سر یکدیگر هستند تا به‌نوعی خود را از خطر مقصر قلمداد شدن برهانند. آن‌ها فقط به منافع و پیشرفت خویش و ثروتی که از هارلان ترامبی به‌جامانده فکر می‌کنند.
نگارش کتاب و فیلم‌نامه؛ آگاتا کریستی و پوآرو
جانسون درحالی‌که در حال توصیف کردن مظنونان فیلمش است، گریزی نیز به شرایط دنیای امروز و به‌ویژه آمریکای مدرن می‌زند و می‌گوید: تصور می‌کنم هرزمانی که شما برای نگارش فیلم‌نامه پشت میز می‌نشینید بهتر چیزی که در آن لحظه شما را اندکی دلخور می‌کند در ذهن داشته باشید. جانسون می‌گوید: به‌عنوان فردی که درباره ژانرها و افراد مختلف در حوزه کتاب‌های جنایی – معمایی مطالعه کرده‌ام، می‌دانم که آگاتا کریستی هیچ‌گاه درباره مسائل اجتماعی چیزی ننگاشته است اما از لابه‌لای نوشته‌های وی می‌توان فهمید که متوجه اوضاع جامعه زمان خود بوده و انتقادات خود را با استعاره و کنایه در کتاب‌هایش مطرح کرده. او در نوشته‌هایش از جامعه بریتانیای زمان خود به نحوی طنزآمیز و هجوآمیز انتقاد می‌کند. پوآرو، کارآگاه مشهور رمان‌های کریستی یک خارجی بود که باید دائم با نگرش منفی‌ای که در جامعه بریتانیا نسبت به شیوه زندگی و تفکرش و خارجی و بلژیکی بودنش وجود داشت، مبارزه کند.
کارآگاه کلمبو (سریالی قدیمی که سال‌ها قبل از تلویزیون آمریکا پخش می‌شد) هم از کارآگاهانی است که من برای ایجاد شخصیت کارآگاه در فیلم «چاقوها بیرون» از وی الهام گرفته‌ام. کارآگاه کلمبو به‌عنوان یک مبارز علیه طبقات اجتماعی در آمریکا به تصویر کشیده شده بود. البته من در این فیلم تلاش نکرده‌ام پیامی منتقل کنم یا این فیلم اساساً از آن دسته از آثار سینمایی حاوی پیام خاصی نیست، اما به‌نوعی تلاش کرده‌ام این فیلم را تا حدی کاریکاتورگونه بسازم تا مقبول جامعه امروزی آمریکا واقع شود و چیزی برای گفتن در این جامعه داشته باشد؛ بنابراین فیلم «چاقوها بیرون» به چیزهایی بیش از پرسش‌هایی نظیر کی؟ کجا؟ چرا؟ می‌پردازد.
فیلمی درباره آمریکای ترامپ
اگرچه موضوع فیلم «چاقوها بیرون» به مدت 10 سال در ذهن ریان جانسون بوده و او طی این مدت بخش‌های اولیه پلات (طرح) آن را در دفترچه‌های یادداشت خود نگاشته بود، بااین‌حال او نگارش فیلم‌نامه «چاقوها بیرون» را به‌طورجدی از سال 2018 آغاز کرد. درنتیجه با دیدن فیلم متوجه می‌شویم که به‌وضوح فیلمی است درباره آمریکای دوران ترامپ. این فیلم دارای تم نژاد‌پرستانه، تم‌هایی درباره نحوه رفتار با مهاجران و حرص و آز و طبقات بالا و فرودست و ثروتمندان و فقراست. جانسون دراین‌باره می‌گوید: من تمام مدت نگارش فیلم‌نامه تلاش می‌کردم بتوانم تمام این تم‌ها را در فیلم بگنجانم که این فیلم بتواند به‌طور کامل معاصر و امروزی جلوه کند.
«پوآروی پیتر یوستینف»؛ الهام‌بخش ریان جانسون
جانسون از زمان دیدن فیلم‌های «شیطان زیر آفتاب» و «مرگ در نیل» که هر دو با اقتباس از آثار آگاتا کریستی ساخته‌شده و در آن‌ها پیتر یوستینف در نقش هرکول پوارو بازی می‌کرد، عاشق فیلم‌های جنایی و معمایی شده بود و از همان زمان فکر ساخت یک فیلم جنایی با موضوع قتل اسرارآمیز در ذهنش شکل‌گرفته بود. جانسون در ابتدا قصد نداشت در ساخت فیلم «چاقوها بیرون» لزوماً از تیمی متشکل از بازیگران مطرح سینما استفاده کند. او دراین‌باره با خنده می‌گوید: پیش از آغاز کار ساخت فیلم تصور می‌کردم استفاده از تیمی مملو از بازیگران مطرح کار بیهوده‌ای خواهد بود؛ اما اکنون بر این باورم که خیلی خوب است که ما از تیمی از بازیگران قوی برای ساخت این فیلم استفاده کردیم؛ چراکه بخشی از لذت این فیلم به بازی قوی و مؤثر این بازیگران بازمی‌گردد. علاوه بر بازیگران مشهوری نظیر دنیل کریگ (در نقش کارآگاه)، کریستوفر پلامر (در نقش هارلان ترامبی)، کریس اوانز (در نقش نوه هارلان ترامبی)، مایکل شانون (پسر هارلان ترامبی) و جایمی لی کرتیس (دختر هارلان ترامبی)، جانسون در این فیلم از آنا د آرماس بازیگر شناخته‌شده سینمای اسپانیا نیز استفاده کرده. او در این فیلم در نقش پرستار هارلان ترامبی، یکی از شخصیت‌های محوری بازی می‌کند. او در جریان فیلم «چاقوها بیرون»، کارهای مهم و پیچیده‌ای را انجام می‌دهد.
کارآگاه
اگر قرار است ما به این پرسش پاسخ دهیم که چه کسی هارلان ترامبی را کشت؟ نیاز به ایجاد شخصیت کارآگاهی داریم که بتواند پاسخ این پرسش را پیدا کند. اگر هم برای او در ابتدای کار پیدا کردن قاتل دشوار باشد، او دست‌کم باید گزینه‌های احتمالی را در ذهن خود دست‌چین کرده باشد. درزمانی که جانسون به دنبال ایجاد شخصیت یک کارآگاه بزرگ برای فیلمش بود، به‌خوبی می‌دانست که سایه کارآگاهانی نظیر پوآرو، مارپل، کلمبو، لرد پیتر ویمزی و دکتر فلز بر سرش سنگینی می‌کند. جانسون به این نکته اذعان کرده که انتخاب کارآگاه مناسب برای فیلم «چاقوها بیرون» از دشوارترین کارهای او بوده و در این زمان ازنظر ذهنی بسیار تحت‌فشار قرار داشته. او می‌گوید: من می‌دانستم چه وظایفی از وی می‌خواهم انجام دهد. طرح کلی از اینکه او چگونه باید در جهت کشف مظنون تلاش کند را در ذهن داشتم اما انتخاب گزینه مناسب برای این نقش مشکل‌ترین قسمت بود. جانسون در ابتدا می‌خواست شخصیت کارآگاه چیزی داشته باشد که او را ازنظر بصری از دیگران متمایز می‌کرد؛ مانند سبیل خاص پوآرو یا بارانی ارزان کلمبو و سیگارهای سبزی که می‌کشید.
دانیل کریگ در نقش کارآگاه بنوا بلان
او درنهایت سه تصمیم درباره کارآگاهش گرفت؛ این کارآگاه باید اهل جنوب و نیوانگلند باشد. نام او باید به یاد معلم فرانسه جانسون بنوا بلان باشد؛ اما شخصیت این کارآگاه زمانی باید شکل می‌گرفت که جانسون بازیگر موردنظر را برای این نقش پیدا می‌کرد. او سپس کار نگارش روی شخصیت کارآگاه خود را آغاز کرد. او در این زمان به این نتیجه رسیده بود که بهترین کسی که می‌تواند نقش کارآگاه را در فیلم «چاقوها بیرون» بازی کند جیمز باند است، البته جیمز باندی که نقشش را دانیل کریگ بازی می‌کند. جانسون دراین‌باره می‌گوید: من عاشق بازی دانیل در نقش جیمز باند هستم. قبلاً هم تعدادی از اجراهای او را سر صحنه دیده بودم و متوجه توانایی بازیگری و بامزه بودنش شده بودم؛ اما تصور نمی‌کردم او در دسترس باشد.
دانیل کریگ در آن زمان در دسترس نبود؛ چراکه قرار بود در فیلم «زمانی برای مردن نیست»، بازی کند؛ اما با عوض شدن کارگردان و تهیه‌کنندگان این فیلم، پنجره‌ای برای دانیل کریگ در میان برنامه‌هایش باز شد و او توانست به‌اندازه کافی فرصت برای حضور و ایفای نقش در فیلم «چاقوها بیرون» را داشته باشد. به گفته جانسون، او بازیگری است که به‌خوبی با کارگردان و عوامل تولید فیلم همکاری می‌کند. جانسون درباره وی توضیح می‌دهد: من برای اینکه او بتواند با لهجه‌ای که می‌خواستم در فیلم صحبت کند، تعدادی از فایل‌های ضبط‌شده شلبی فوت، مورخ را برایش فرستادم. نتیجه حضور دانیل کریگ در این فیلم فوق‌العاده بود. او توانست در نقش یک شخصیت بامزه به‌خوبی ایفای نقش کند. او با نواختن یک نت پیانو در زمان بازجویی از اعضای خانواده ترامبی، ذهن آن‌ها را مشوش یا با دست زدن به منوی انتخاب موزیک در آی‌پادش آن‌ها را عصبی می‌کرد. او دریکی از صحنه‌های فیلم توضیح مبسوطی درباره دلیل وجود سوراخ در وسط شیرینی دونات ارائه می‌دهد. با دیدن بازی دانیل کریگ در طول فیلم‌برداری لبخندی حاکی از رضایت بر لبانم نقش می‌بست و به خود می‌گفتم خب الآن فکر می‌کنم که ما دیگر خیالمان بابت ساخت فیلم راحت شده است.
مظنونین اصلی: لیندا ترامبی دختر هارلان ترامبی که زنی مسلط بر خانواده است؛ والت پسر ضعیف‌النفس هارلان که بیشتر فردی مطیع و فرمان‌بر است؛ جیکوب ترامبی نوه هارلان ترامبی که ازنظر ظاهر و طرز رفتار به نظر یک افسر نازی در حال ترفیع به نظر می‌رسد و همچنین از افرادی است که در اینترنت با سایر کاربران شبکه‌های اجتماعی به بحث‌وجدل و دعوا می‌پردازد و کلا دارای روحیه پرخاشگری است
منبع: استرال ایشیا، ترجمه: آرش نهاوندی
