آزاده فخری (عضو کانون ملی منتقدان تئاتر ایران)
پرواز بر فراز آشیانه فاخته (1)
آواز فاخته نرم و حزن‌انگیز و شبیه کلمه «کوکو» است. این آواز اغلب در آغاز فصل بهار شنیده می‌شود. نکته موردتوجه در مورد فاخته این است که این پرنده تخم خود را در آشیانه پرندگان دیگر می‌گذارد تا پرنده صاحب لانه، جوجه را بزرگ کند و بعد نگران بر فراز آن آشیان پرواز می‌کند و آواز حزن‌انگیز کوکو سر می‌دهد.
این رفتار غریب را بر پیشانی این متن آورده‌ام تا به‌نوعی استعاره‌ای باشد از هنرمندانی که از وطن خویش کوچ می‌کنند و محصول عمر خود را در آشیانی دیگر می‌گذارند؛ و چه نزدیک است حنجره غربت به آواز غریبانهٔ کوکوی فاخته.
از لیستی پرتعداد از این نویسندگان که از این به بعد در هر قسمت به یک نام از آن خواهم پرداخت، قرعه اول به نام ایوان تورگنیف افتاده است. ایوان تورگنیف (Ivan Turgenev)رمان‌نویس مشهور روسی در نهم نوامبر ۱۸۱۸ در «اورال» به دنیا آمد. او به یک خانواده اشرافی روسیه متعلق بود. اجدادش از شخصیت‌های معروف روس بودند. گفته‌شده سنگین‌ترین مغز سالم جهان، متعلق به اوست که ۲۰۱۲ گرم وزن داشته است.
نخستین اثر منثور او کتابی به نام «خاطرات یک شکارچی» بود که بین سال‌های ۱۸۴۱ تا ۱۸۵۰ نوشته شد، وی در این کتاب وضع بد زندگی دهقان‌های روسیه را مورد تنقید قرارداد و آن را سخت کوبید. مقامات دولت تزاری از انتشار این کتاب رنجیدند اما بهانه‌ای برای بازداشت وی پیدا نکردند؛ ولی وقتی او در مقاله‌ای، از «گوگول» نویسنده روسی تمجید کرد او را یک ماه به زندان انداختند و بعد تبعیدش کردند. او از این دوره برای مطالعه و نگارش استفاده زیادی کرد و در این زمان «آشیانه» و «پدران و پسران» را نگاشت. تورگنیف در سال ۱۸۷۱ در پاریس مستقر گردید.
او پس از سکونت در فرانسه با نویسندگان ناتورالیست فرانسوی و موپاسان و «ژرژ ساند» مخصوصاً فلوبر آشنا شد و محفلی ادبی به‌اتفاق هم در رستوران «ماینی» تشکیل دادند و چون خوش‌سخن بود توانست با زحمت فراوان روسیه و ادبیات آن را به پاریس بشناساند و مردم را به آثار ادبی روس علاقه‌مند کند. وی در سال ۱۸۶۲ در «بادن بادن» آلمان خانه بزرگی خریده بود و تا سال ۱۸۷۰ در آنجا زیست و چون مدتی در فرانسه زیسته بود بسیاری از داستان‌هایش را در اصل به زبان فرانسه نوشته است. او در سوم سپتامبر ۱۸۸۳ در سن شصت‌وپنج‌سالگی در فرانسه درگذشت.
این نویسنده اجتماعی روسی وضع زندگی هم‌میهنان خود را که اکثریت آنان از زارعین و طبقات ملی بودند در نوشته‌های خود توصیف کرده و حقایق تلخ و واقعیات ناگوار زندگی طبقات محروم را نشان داده است. کتاب‌های معروف او چون «یادداشت‌های یک شکارچی»(2) و «زمین بکر»(3) انتقاد شدیدی از رژیم رعیتی دهقانان است که در دوره تزاری معمول بود.
تورگنیف در غربتِ تبعید زیست، در غربت نوشت و در غربت مرد.
(1)One Flew Over the Cuckoo's Nest))رمانی‌ست که کن کیسی، نویسنده آمریکایی، به سال ۱۹۶۲نگاشته است.این رمان با ترجمه سعید باستانی (۱۳۵۵) در ایران منتشر شده است. ام‍ی‍ر اس‍م‍اع‍ی‍ل‍ی نیز در سال ۱۳۶۸ خلاصه‌ای از این کتاب را با عنوان «دیوانه از قفس پرید» ترجمه کرده است.
(2)ترجمه کامل این مجموعه داستان توسط محمود محرر خمامی نشر تیراژه و ترجمه گزیده توسط بهزاد برکت تحت عنوان شکارچی در سایه روشن زندگی نشر البرز
(3)ترجمه عبدالرحمن زرندی انتشارات امیرکبیر
