اختلاف بر سر طرح‌های ونگوگ؛ حق با کیست؟

"Le brouillard d'Arles" مجموعه‌ای از طرح‌های «وَنسان ونگوگ» توسط انتشارات «سوی Seuil » در فرانسه منتشرشده است. "Le brouillard d'Arles" مجموعه‌ای از طرح‌های «وَنسان ونگوگ» توسط انتشارات «سوی Seuil » در فرانسه منتشرشده است.

اخیراً مجموعه‌ای از طرح‌های «وَنسان ونگوگ»، نقاش پست-امپرسیونیست هلندی، توسط انتشارات «سوی» در فرانسه و هم‌زمان در آمریکا، ژاپن و بریتانیا، منتشرشده است؛ اما انتشار این مجموعه از سوی «موزه ونگوگ» آمستردام که اصالت این مجموعه و تعلق آن به نقاش معروف را رد کرده، موردانتقاد قرارگرفته است. این البته بار اول نیست که اصالت یکی از نقاشی‌های «ونگوگ»، باعث بحث‌های جدی در میان کارشناسان آثار او شده است.

مجموعه منتشرشده از سوی انتشارات «سوی» که روز پنجشنبه ۱۷ نوامبر در فرانسه به بازار عرضه شد، «ونسان ونگوگ، دفترچه یافت شده» نام دارد و حاوی ۶۵ نقاشی با جوهر یا مرکب است. این نقاشی‌ها که به گفته خانم «بوگومیلا ولش اوچاروف» کارشناس کانادایی آثار ونگوگ، بیشتر از ۱۲۰ سال قدمت دارد، حدود چهار سال پیش توسط «فرانک به ای»، کارشناس آثار هنری ردیابی و به «ولش اوچاروف» شناسانده شد.بر اساس اظهارات «ولش اوچاورف»، ونگوگ این طرح‌ها رابین سال‌های ۱۸۸۸ تا ۱۸۹۰ هنگام اقامت در شهر ارل(Arles) یا دقیق‌تر در «سن رمی دوُپروُوانس» در شمال این شهر، آفریده است.

اگرچه داستان یافتن این مجموعه پس از بیشتر از یک قرن دست‌به‌دست شدن، با شور و هیجان خاصی همراه شده اما به همان اندازه، «موزه ونگوگ» آمستردام را به شک و تردید درباره اصالت و تعلق آن به «ونگوگ» برانگیخته است. «ولش اوچاروف»، در پایان تحقیقات چهارساله خود که به انتشار مجموعه انجامیده گفته است که دفترچه حاوی طرح‌های منسوب به «ونگوگ»، در اصل یک دفترچه حسابداری روزمره و ابتدایی است که درگذشته برای درج فروش روزانه بکار می‌رفته است.

در سال ۱۸۸۸ که «ونگوگ» در کافه «دوُلاگار» در شهر «آرل» در جنوب فرانسه اقامت گزید، با زوج «ژوزف و ماری ژینو» مالک کافه، دوستی برقرار کرد و ظاهراً این زوج بعدتر که «ونگوگ» از بی‌پولی رنج می‌برد، یک دفترچه حسابداری دست‌نخورده را به او هدیه دادند تا نقاش برای طرح‌هایش از آن استفاده کند.ونگوگ در پایان اقامتش در «سن رمی دو پرووانس»، شهری که در آن مدتی تحت مداوا بود، این دفترچه و نقاشی‌های آن را به زوج «ژینو» در «آرل» برمی‌گرداند.

بعد از مرگ «ژوزف ژینو» در سال ۱۹۰۲، همسرش کافه «دوُلاگار» را به کرایه می‌دهد. در سال ۱۹۴۴ درست اندکی بعد از بمباران متفقین بر شهر «آرل»، چند متر دورتر، مالک بیستروی «لا سیوت آرلزین»، دفترچه حاوی طرح‌های «ونگوگ» را در میان بقایای دفترچه‌های حسابداری کافه «دوُلاگار»، در خرابه‌های خانه مجاور پیدا می‌کند. در ادامه داستان، بعدازاین که در سال ۱۹۶۴ مالک کنونی بیسترو دفترچه حاوی طرح‌ها را به‌عنوان کادوی بیست‌سالگی از مادرش هدیه گرفت، آن را در میان سایر اسباب و اثاثیه خانه‌اش به فراموشی سپرد. شاید تصادف بر این رفته بود که «فرانک به ای» یکی از بنیان‌گذاران شرکت فروش آثار هنری «مونت‌کارلو»، در جستجوی آثار عکاسی دهه چهل گذشته، برحسب‌تصادف بر مجموعه طرح‌های «ونگوگ» دست بگذارد.بخش اعظم طرح‌های دفترچه «ونگوگ» را مناظر طبیعی مربوط به «سن رمی دو پرووانس» و چند پُرتره ازجمله یک پُرتره «گوگن» و یک پُرتره هم از خود «ونگوگ» دربر می‌گیرد. بر اساس اظهارات «ولش اوچاروف»، اگرچه «ونگوگ» زیر این طرح‌ها را امضا نکرده، اما شیوه خاص این طرح‌ها شکی در مورد تعلق آن‌ها به نقاش معروف هلندی بجا نمی‌گذارد. یک‌تن از کارشناسان معروف آثار «ونگوگ» به نام «رونالد پیک وانس»، دفترچه را «کشفی خارق‌العاده در تاریخ آثار ونگوگ» توصیف کرده است.

بااین‌حال به نظر می‌رسد به همان اندازه که «ولش اوچاروف» و «رونالد پیک وانس» بر اصالت و ویژگی‌های دفترچه «ونگوگ» اصرار دارند، «موزه ونگوگ» آمستردام، این نقاشی‌ها را متعلق به فردی می‌داند که باظرافت، سبک و شیوه نقاش هلندی را «کپی» کرده اما مرتکب اشتباهاتی شده است.بر اساس اظهارات مسئولان موزه ونگوگ، طرح‌های دفترچه، «یکنواخت، ناشیانه و بی‌روح هستند» و در برخی از آن‌ها «اشتباهات مکانی آشکاری وجود دارد.»شاید دشوار باشد شهرت و اعتبار بین‌المللی موزه ونگوگ آمستردام در مورد شناسایی آثار نقاش هلندی را زیر سؤال برد، اما داستان ردِ اصالت تابلوی معروف «غروب آفتاب در مون ماژور» و سپس تأیید تعلق آن به «ونگوگ» از سوی این موزه هم در اذهان برخی از کارشناسان ازجمله «فلیسیتی سترونگ» استرالیایی زنده است.

پنجشنبه گذشته، انتشارات «سوی» به «موزه ونگوگ» آمستردام، پیشنهاد کرد برای حل اختلاف درباره اصالت طرح‌های یافت شده، هر دو طرف، در یک «مناظره عمومی کارشناسانه» شرکت کنند. اگرچه موزه آمستردام با این پیشنهاد موافقت کرده است، اما «ولش اوچاروف»، گردآورنده مجموعه معتقد است: «موزه آمستردام، «ونگوگ" را به معبدی بدل کرده که می‌خواهد به هر قیمتی، کلید آن را فقط نزد خود نگهدارد.»